DePIN là gì? Khi IoT kết hợp với Blockchain

DePIN là gì?

DePIN là thuật ngữ chỉ những dự án làm về mảng cơ sở hạ tầng, đóng vai trò thiết yếu trong thế giới blockchain. Đây là từ viết tắt của Decentralized Physical Infrastructure Networks.

Những dự án trong mảng DePIN đóng vai trò trung gian giữa người cung cấp và người sử dụng dịch vụ. Để khuyến khích nhiều người tham gia đóng góp, dự án thường trả thưởng bằng token.

Sự phát triển của DePIN được thúc đẩy bởi khả năng kết nối Internet rộng rãi và những tiến bộ công nghệ trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng blockchain.

Cơ sở hạ tầng của các dự án DePIN phân loại thành hai hạng mục:

• Mạng lưới tài nguyên vật lý (PRNs): Đây là các dự án DePIN cung cấp cơ sở hạ tầng vật lý như thiết bị Hotspot cho mạng WiFi, dịch vụ 5G, hoặc hệ thống xe cộ và taxi trong Drive.
• Mạng lưới tài nguyên số (DRNs): Các dự án này tập trung vào cung cấp cơ sở hạ tầng số, như băng thông, không gian lưu trữ dữ liệu, hoặc VPN.

Lịch sử hình thành của DePIN

Thuật ngữ này được thống nhất nhờ sự đề xuất của Messari, dù trước đó đã có nhiều tên gọi khác như MachineFi của IoTeX, Proof of Physical Work (PoPW) của Multicoin, Token Incentivized Physical Networks (TIPIN) của Lattice, và EdgeFi của Borderless Capital. DePIN được chọn làm tên chính thức qua một cuộc bình chọn trên Twitter do Messari tổ chức vào tháng 11/2022. 

Đến tháng 01/2023, Messari đã xuất bản một báo cáo dành riêng cho DePIN, khẳng định vị thế quan trọng của mảng này trong tương lai của ngành crypto. DePIN đặc trưng bởi tính phân quyền, mở ra không gian thiết kế mới cho cơ sở hạ tầng vật lý trong thế giới hiện đại.

DePIN và nền kinh tế chia sẻ (Sharing Economy)

Về cơ bản DePIN như một bước tiến của "Sharing Economy" hay Kinh tế chia sẻ. Trong mô hình Kinh tế Chia sẻ, các công ty như Uber và Airbnb tận dụng tài sản và dịch vụ của người dùng để tạo ra giá trị.

Tuy nhiên, các công ty này là các thực thể trung ương, nghĩa là quyền lực và kiểm soát vẫn nằm trong tay họ.

DePIN cố gắng xây dựng trên ý tưởng của Kinh tế chia sẻ nhưng theo cách công bằng và bao trùm hơn cho những cá nhân và doanh nghiệp thực sự xây dựng mạng lưới. Ví dụ, Drife là phiên bản DePIN của Uber, nơi tài xế nhận được gần như 100% tiền thu từ khách và còn nhận token $DRF như sự công nhận cho đóng góp của họ. 

Họ cũng có thể đề xuất và bỏ phiếu về thay đổi trong giao thức và quy tắc của Drife. Kế hoạch tương lai của Drife là sử dụng W3bstream của IoTeX để cung cấp thêm token khuyến khích cho các tài xế sẵn sàng hoạt động ở những khu vực ít tài xế, mở rộng mạng lưới và mang lại lợi ích lớn cho người dùng.

Tổng quan thị trường DePIN

Dù DePIN hiện là một lĩnh vực nhỏ và mới nổi trong ngành công nghiệp crypto, tiềm năng tăng trưởng của nó rất lớn. Mô hình này được sử dụng để xây dựng mạng lưới tốt hơn trong nhiều ngành quan trọng như viễn thông, năng lượng, di chuyển và lưu trữ.

Theo Messari, thị trường tiềm năng của DePIN hiện ở mức khoảng 2,56 nghìn tỷ USD và có thể đạt tới khoảng 3,5 nghìn tỷ đô la vào năm 2028. Con số này gần gấp 3 lần vốn hóa thị trường của toàn bộ ngành crypto hiện nay.

Giá trị pha loãng hoàn toàn (FDV) của tất cả các dự án DePIN hiện chỉ khoảng 38 tỷ USD. Các dự án DePIN đang tìm cách giải quyết một số vấn đề cơ bản nhất của thế giới bằng cách sử dụng công nghệ blockchain, khuyến khích bằng token và sức mạnh của Internet.

Các dự án nổi bật của mảng DePIN hiện tại

DePINscan

Được phát triển bởi IoTex, DePINscan.io cung cấp một dashboard với các hình ảnh trực quan, được thiết kế đặc biệt cho các dự án DePIN. DePINscan hoạt động như một trung tâm tập trung phục vụ các dự án DePIN, người dùng, nhà phát triển và nhà đầu tư.

Filecoin

Filecoin là mạng lưu trữ phi tập trung, cho phép người dùng thuê không gian lưu trữ trên máy tính cá nhân của người khác. Mạng lưới này sử dụng cơ chế chứng minh không gian và thời gian để đảm bảo tính bảo mật và tính toàn vẹn của dữ liệu được lưu trữ.

Filecoin còn hoạt động như một thị trường, nơi người dùng có thể mua hoặc bán không gian lưu trữ, và thanh toán bằng đồng tiền mã hóa FIL.

Storj

Storj là dịch vụ lưu trữ đám mây phi tập trung, cung cấp không gian lưu trữ bảo mật và tiết kiệm chi phí. Dựa trên công nghệ mã hóa và phân tán dữ liệu, Storj cho phép người dùng lưu trữ dữ liệu một cách an toàn trên nhiều node khắp thế giới.

Helium 5G

Dự án Helium 5G là mạng internet không dây phi tập trung, dựa trên blockchain Solana. Helium bắt đầu với mục tiêu tạo ra cơ sở hạ tầng hỗ trợ các thiết bị Internet vạn vật (IoT).

Hotspot Helium, giống như trạm phát sóng di động mini, đã được triển khai để kết nối các thiết bị nhỏ, tiết kiệm năng lượng trên khoảng cách xa. Người dùng mua và lưu trữ hotspot để nhận token thưởng trong quá trình cung cấp mạng.

Helium hiện đã mở rộng để cung cấp cả phủ sóng 5G, bên cạnh LoRaWAN, tại nhiều thành phố lớn như Los Angeles, New York và London. Quá trình chuyển giao sang blockchain Solana giúp Helium tận dụng các lợi thế về hiệu suất cao và chi phí gần như bằng không của Solana, nâng cao khả năng mở rộng và phát triển của mạng.

Helium cũng đã chuyển đổi mỗi hotspot thành NFT trên Solana, giúp xác thực và cung cấp dữ liệu cho các nhà phát triển xây dựng ứng dụng trên Helium. Sự nâng cấp này mở ra cơ hội mới cho các dự án hạ tầng vật lý phi tập trung (DePIN) trên Solana, mở rộng tầm nhìn và ảnh hưởng của sản phẩm.

Wifi Map

WiFi Map là ứng dụng cung cấp thông tin và truy cập tới hàng triệu điểm phát WiFi miễn phí trên toàn cầu. Dự án cho phép người dùng tìm kiếm và kết nối với các điểm WiFi gần họ.

Ngoài ra, WiFi Map còn hỗ trợ các tính năng như bản đồ offline, dịch vụ VPN để tăng cường an ninh, và eSIM cho truy cập dữ liệu di động. WiFi Map cũng tích hợp một hệ thống phần thưởng dựa trên blockchain, nơi người dùng có thể kiếm được token WIFI khi họ đóng góp vào cộng đồng bằng cách thêm hoặc cập nhật thông tin điểm WiFi.

Đọc thêm: Crypto phone có thể trở thành narrative lớn trong tương lai?