Hiểu về chiến tranh địa chính trị với đầu tư | Big Cycle P.5

Thế kỷ 21 không còn là thời đại của “toàn cầu hóa hòa bình” như nhiều người từng kỳ vọng. Thay vào đó, thế giới đang bước vào một giai đoạn đầy bất định, nơi các cường quốc cạnh tranh quyết liệt để giành lại ảnh hưởng và quyền lực.

Ray Dalio — nhà đầu tư huyền thoại và tác giả của “Principles for Dealing with the Changing World Order” — gọi đây là giai đoạn cuối của một chu kỳ đế chế: khi chiến tranh, khủng hoảng nợ, bất ổn xã hội và sự trỗi dậy của những đối thủ cạnh tranh mới cùng hội tụ. Trong thời điểm ấy, đầu tư không còn chỉ là việc tìm kiếm lợi nhuận, mà trở thành một chiến lược sinh tồn — đòi hỏi khả năng nhìn xa, phân tích rủi ro hệ thống và liên tục thích nghi.

5 mặt trận chiến tranh định hình tương lai đầu tư

Dưới góc nhìn của Ray Dalio, chiến tranh trong thế kỷ 21 không còn giới hạn ở súng đạn hay xe tăng. Những cuộc xung đột ngày nay đang mở rộng ra nhiều mặt trận, tinh vi và nguy hiểm không kém chiến tranh truyền thống. Dalio chia thế giới hiện tại thành 5 mặt trận "chiến tranh":

• Chiến tranh thương mại: với những đòn thuế quan, cấm vận xuất khẩu và giành quyền kiểm soát các chuỗi cung ứng chiến lược như đất hiếm, năng lượng, lương thực.
• Chiến tranh công nghệ: nơi các quốc gia cạnh tranh về AI, chip bán dẫn, an ninh mạng, dữ liệu và tiêu chuẩn toàn cầu.
• Chiến tranh ảnh hưởng địa chính trị: thông qua việc mở rộng liên minh, gây ảnh hưởng lên các tổ chức quốc tế (như WTO, IMF), hoặc tranh giành vị thế trong các khu vực như Đông Nam Á, Trung Đông, châu Phi.
• Chiến tranh vốn: biểu hiện qua các biện pháp trừng phạt tài chính, đóng băng tài sản, kiểm soát dòng tiền, thao túng đồng USD và dự trữ ngoại hối.
• Chiến tranh quân sự: tập trung vào các điểm nóng dễ bùng nổ như Đài Loan hay Ukraine, nơi va chạm trực tiếp giữa các cường quốc có thể kích hoạt xung đột toàn diện.

Những mặt trận này không tồn tại độc lập — chúng đan xen, tác động lẫn nhau và có thể tạo ra hiệu ứng domino nếu bị đẩy quá giới hạn. Trong một thế giới như vậy, hiểu đúng bản chất của các loại "chiến tranh mới" là điều sống còn với các nhà đầu tư.

Điểm nóng địa chính trị mang tên Đài Loan

Đài Loan từ lâu đã là điểm nóng địa chính trị nhạy cảm bậc nhất châu Á, nhưng trong bối cảnh hiện tại, nơi đây đang dần trở thành tâm điểm xung đột quân sự tiềm tàng giữa hai siêu cường Mỹ và Trung Quốc.

Với Trung Quốc, Đài Loan không chỉ là một vùng lãnh thổ, mà còn là biểu tượng của chủ quyền dân tộc chưa trọn vẹn. Cảm xúc đó bắt nguồn từ “Thế kỷ bị sỉ nhục” (1840–1949), khi Trung Quốc bị các cường quốc phương Tây áp bức, chia cắt. Trong hệ tư tưởng Trung Quốc, việc thống nhất Đài Loan là điều không thể thỏa hiệp.

Thỏa thuận “Một Trung Quốc” được thiết lập vào thập niên 1970, kỳ vọng vào một tiến trình thống nhất hòa bình. Tuy nhiên, thực tế cho thấy điều đó ngày càng xa vời khi Đài Loan gia tăng quan hệ với phương Tây và khẳng định vị thế độc lập về chính trị, công nghệ lẫn quân sự.

Mỹ theo đuổi chiến lược “mơ hồ chiến lược” – không cam kết rõ ràng có bảo vệ Đài Loan hay không, nhưng liên tục bán vũ khí, huấn luyện quân đội và gửi tín hiệu ủng hộ. Điều này tạo ra thế đối đầu không chính thức nhưng ngày càng rõ nét với Trung Quốc.

Rủi ro lớn nhất không nằm ở ý đồ tấn công trực diện, mà ở khả năng xảy ra một sự cố quân sự ngoài ý muốn – như va chạm máy bay, tàu chiến, hoặc hiểu nhầm chiến thuật – có thể thổi bùng lên một cuộc chiến thật sự. Trong thế giới kết nối cao độ như hiện nay, chỉ một sự kiện nhỏ cũng có thể dẫn đến hậu quả toàn cầu.

Nga – Trung: Liên minh chiến lược đang tái định hình cán cân toàn cầu

Sau khi Liên Xô sụp đổ, nước Nga rơi vào hỗn loạn: kinh tế suy sụp, xã hội phân rã, quyền lực nhà nước yếu kém. Chính trong bối cảnh đó, Vladimir Putin xuất hiện — được bổ nhiệm bởi Boris Yeltsin với kỳ vọng mang lại ổn định và tái thiết quốc gia.

Dưới thời Putin, nước Nga dần lấy lại vị thế cường quốc. Tuy không sở hữu một nền kinh tế quy mô như Mỹ hay Trung Quốc, nhưng Nga vẫn là siêu cường quân sự, với kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới, khả năng tác chiến hiện đại và ảnh hưởng sâu rộng ở nhiều điểm nóng địa chính trị.

Mặt khác, Nga tăng cường quan hệ chiến lược với Trung Quốc, tạo thế đối trọng với phương Tây. Liên minh Nga – Trung không chỉ là về kinh tế, mà còn là sự kết hợp lợi ích quân sự, địa chính trị và phản ứng trước ảnh hưởng của Mỹ.

Cuộc chiến Ukraine không đơn thuần là vấn đề lãnh thổ. Với Nga, việc NATO tiến sát biên giới là mối đe dọa truyền thống, gợi lại nỗi lo lịch sử về việc bị phương Tây bao vây. Putin nhìn vấn đề này không chỉ bằng logic chiến lược, mà còn bằng lăng kính lịch sử và cảm xúc dân tộc.

Nga đang trở lại — không phải như một trung tâm tài chính toàn cầu, mà như một siêu cường quân sự với ảnh hưởng địa chính trị đang mở rộng, và một lãnh đạo sẵn sàng hành động để bảo vệ "vòng an ninh" lịch sử của mình.

Những rủi ro với nhà đầu tư toàn cầu

Trong bối cảnh thế giới đầy biến động, nhà đầu tư toàn cầu đang đối mặt với một loạt rủi ro phức tạp và ngày càng khó dự đoán. Không chỉ là các con số biến động trên bảng giá, mà là những thay đổi mang tính hệ thống, liên quan trực tiếp đến cách thế giới vận hành.

• Chiến tranh và các biện pháp trừng phạt đã khiến chuỗi cung ứng toàn cầu bị gián đoạn, đẩy giá nguyên liệu thô, năng lượng và lương thực lên cao. Điều này làm gia tăng chi phí sản xuất và lạm phát, đồng thời bóp méo lợi nhuận doanh nghiệp.
• Dịch chuyển địa chính trị – như các liên minh mới giữa Nga – Trung, hay những rạn nứt trong quan hệ phương Tây – Trung Đông – đang làm thay đổi dòng vốn đầu tư, buộc nhà đầu tư phải liên tục điều chỉnh chiến lược.
• Hệ thống tài chính toàn cầu đang chịu sức ép từ việc đồng USD bị “vũ khí hóa” thông qua các lệnh trừng phạt và đóng băng tài sản. Trong dài hạn, điều này có thể làm suy giảm niềm tin vào đồng tiền dự trữ chủ chốt của thế giới.
• Thị trường tài chính toàn cầu vốn đã mong manh sau nhiều năm phụ thuộc vào lãi suất thấp và chính sách tiền tệ siêu lỏng. Khi đòn bẩy quá cao, chỉ một cú sốc nhỏ cũng đủ gây ra phản ứng dây chuyền nghiêm trọng.

Đây không còn là lúc chỉ nói về tỷ suất sinh lời — mà là lúc giới đầu tư phải tự hỏi: “Tôi đang đặt cược tài sản của mình vào một thế giới như thế nào?”

Nhà đầu tư nên làm gì?

Trong thời kỳ mà thế giới thay đổi từng ngày, nhà đầu tư không thể chỉ dựa vào các mô hình lợi nhuận truyền thống. Những gì từng hiệu quả trong quá khứ có thể không còn phù hợp trong tương lai. Để thích nghi với một môi trường đầy bất định và rủi ro mang tính hệ thống, nhà đầu tư cần điều chỉnh cách tiếp cận một cách sâu sắc và chiến lược hơn.

• Đa dạng hóa tài sản là nguyên tắc sống còn. Không nên dồn toàn bộ tài sản vào một hệ tài sản (như chỉ cổ phiếu), một quốc gia (như chỉ Mỹ), hay một đồng tiền (như USD). Thế giới đang phân mảnh, và danh mục đầu tư cũng nên phản ánh điều đó.
• Cần chủ động theo dõi và hiểu các xu hướng địa chính trị. Đầu tư ngày nay không thể tách rời khỏi bức tranh chính trị toàn cầu. Một quyết định của Fed, một cuộc bầu cử tại châu Âu, hay một căng thẳng tại eo biển Đài Loan đều có thể thay đổi cục diện tài chính.
• Phải nghiêm túc với quản lý rủi ro hệ thống. Điều quan trọng không chỉ là kiếm bao nhiêu, mà là có thể sống sót khi mọi thứ đảo chiều. Luôn dự trù cho kịch bản xấu nhất – không phải vì bi quan, mà vì thực tế ngày nay đòi hỏi sự tỉnh táo.
• Giống như các đế chế lớn, nhà đầu tư cần học cách tiến hóa. Thế giới thay đổi, nên tư duy và chiến lược cũng phải thay đổi theo. Khả năng học hỏi, điều chỉnh và thích nghi sẽ là lợi thế bền vững nhất trong một thế giới không chắc chắn.

Chuyển dịch tư duy đầu tư thời biến động

Rủi ro ngày nay không còn là những dòng cảnh báo trong báo cáo hay lý thuyết trên giảng đường. Chúng đang hiện hữu – từ chiến sự tại Ukraine, căng thẳng ở eo biển Đài Loan cho đến làn sóng trừng phạt tài chính và biến động tiền tệ toàn cầu.

Trong bối cảnh thế giới trở nên mong manh hơn bao giờ hết, đầu tư không thể tách rời khỏi nhận thức sâu sắc về địa chính trị, tài chính quốc tế và chu kỳ quyền lực. Nhà đầu tư khôn ngoan hiểu rằng câu hỏi quan trọng không chỉ là “đặt tiền vào đâu”, mà còn là “làm sao để sống sót và thích nghi qua những biến động không thể đoán định trước”. Trong thời đại này, lợi nhuận không phải là tất cả. Khả năng giữ vững vị thế, học hỏi nhanh và điều chỉnh chiến lược mới chính là yếu tố giúp tồn tại lâu dài.

Đọc thêm:Nếu không phải tiền thì đâu là đích đến của đầu tư? | Big Cycle P4