Tại sao Solana không thể trở thành "xương sống" của hệ thống blockchain toàn cầu?
Ryan Berckmans, một thành viên trong cộng đồng Ethereum, đã phân tích và đưa ra quan điểm rằng Solana không đủ khả năng để trở thành nền tảng blockchain chủ đạo trên quy mô toàn cầu.
Berckmans cho rằng Ethereum, với chiến lược tập trung vào layer 2, mới là “xương sống” của hệ thống tài chính phi tập trung trong tương lai.
Layer 2: Cuộc đua mà Solana đang tụt lại
Berckmans lập luận rằng Ethereum đã có tầm nhìn xa khi tập trung phát triển layer 2 từ sớm. Chiến lược này đang chứng minh tính hiệu quả khi các giải pháp layer 2 ngày càng phổ biến và chiếm ưu thế trên thị trường.
Ngược lại, Solana, mặc dù đã đạt được những thành công nhất định trong thị trường DeFi và meme coin, với giá trị token SOL tăng trưởng mạnh, nhưng lại chưa có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho việc phát triển layer 2.
Theo Berckmans, ban lãnh đạo Solana dường như mới chỉ nhận ra sự thật về tầm quan trọng của layer 2 khi thấy chúng đang dần chiếm lĩnh thị phần của các layer 1 khác.
Ban đầu, Solana theo đuổi mô hình monolithic, với mục tiêu trở thành blockchain duy nhất phục vụ toàn thế giới. Tuy nhiên điều này có vẻ không khả thi bởi vì trên thực tế, mỗi blockchain sẽ có ưu thế cho những tác vụ khác nhau nên không một blockchain nào có thể phục vụ cả thế giới.
Sau đó, họ đã phải từ bỏ ý tưởng này và chuyển sang sử dụng thuật ngữ integrated (tích hợp). Gần đây, Solana mới bắt đầu thừa nhận vai trò của layer 2, nhưng lại gọi chúng là Network Extensions thay vì layer 2. Berckmans cho rằng họ đang “đánh tráo khái niệm” một cách rõ rệt.
Mặc dù Solana có thể đang cố gắng điều chỉnh chiến lược theo hướng phát triển layer 2 giống như Ethereum, nhưng Berckmans cho rằng điều này là bất khả thi.
Ông lập luận rằng Solana về cơ bản không phù hợp để trở thành nền tảng cho các ứng dụng layer 2 và các hoạt động layer 1 quy mô lớn, do những hạn chế về mặt kỹ thuật và cấu trúc hệ thống.
Lý do khiến Solana không thể trở thành xương sống của ngành blockchain
Berckmans đưa ra 5 lý do cho rằng Solana khó có thể sao chép chiến lược xương sống của Ethereum:
1. Khó khăn trong việc đa dạng hóa client
Berckmans nhấn mạnh tầm quan trọng trong sự đa dạng của máy khách (client) - việc một blockchain được vận hành bởi nhiều chương trình độc lập song song. Điều này giúp tăng cường khả năng bảo mật, ngăn chặn tấn công và giảm thiểu rủi ro sự cố.
Trong khi Ethereum đã sở hữu 4 client hoạt động ổn định, đáp ứng đầy đủ các tiêu chí về tính độc lập, Solana hiện tại mới chỉ có duy nhất một client chính thức (agave rust).
Dự án phát triển client thứ hai (firedancer) đang gặp nhiều trở ngại do Solana thiếu đặc tả giao thức rõ ràng và một cộng đồng nghiên cứu chuyên sâu. Việc thiếu hụt này khiến quá trình xây dựng client mới trở nên khó khăn và mất nhiều thời gian.
2. Nhu cầu băng thông quá cao
Yêu cầu băng thông tải lên 10Gbps của Solana được Berckmans đánh giá là một rào cản lớn. Băng thông cao đồng nghĩa với việc Solana chỉ có thể vận hành trơn tru tại những khu vực có hạ tầng mạng mạnh, chủ yếu là các trung tâm dữ liệu doanh nghiệp. Điều này làm tăng tính tập trung hóa và rủi ro cho toàn bộ hệ thống.
Một nền tảng blockchain toàn cầu cần có khả năng hoạt động ở mọi nơi, mọi lúc, ngay cả trong điều kiện hạ tầng mạng hạn chế. Solana với yêu cầu băng thông cao rõ ràng không đáp ứng được tiêu chí này.
3. Mạng ngừng hoạt động đột ngột
Solana từng nhiều lần gặp sự cố ngừng hoạt động, gây gián đoạn cho các giao dịch trên mạng lưới. Khác với Ethereum, Solana thiếu cơ chế dự phòng ở cấp độ giao thức để tiếp tục tạo khối ngay cả khi quá trình hoàn thiện giao dịch (finalization) gặp trục trặc.
Đối với một nền tảng blockchain hướng tới việc xử lý lượng lớn tài sản và giao dịch toàn cầu, tính ổn định và khả năng hoạt động liên tục là yếu tố sống còn. Những sự cố trong quá khứ khiến Solana mất điểm trong mắt các nhà đầu tư và người dùng.
4. Phân cấp kinh tế còn yếu
Berckmans chỉ ra rằng chỉ có khoảng 2% tổng cung SOL được bán ra công khai trong đợt ICO. 98% còn lại được phân bổ nội bộ, cho thấy sự tập trung hóa về kinh tế và quyền kiểm soát.
Ngược lại, Ethereum đã bán 80% ETH ra công khai. Cơ chế Proof of Work (PoW) với lạm phát cao trong 7 năm đầu tiên cũng góp phần phân phối ETH rộng rãi hơn. Sự phân cấp kinh tế của Ethereum mang lại cho nó lợi thế cạnh tranh đáng kể so với Solana.
5. Sai lầm trong chiến lược mở rộng
Solana tập trung vào việc mở rộng khả năng thực thi trên layer 1, trong khi Ethereum lựa chọn chiến lược trở thành xương sống cho các giải pháp layer 2. Berckmans cho rằng đây là một quyết định sai lầm của Solana.
Ethereum tận dụng khả năng tổng hợp zero-knowledge proof để đảm bảo khả năng mở rộng mà không ảnh hưởng đến phân cấp. Trong khi đó, việc tập trung vào layer 1 khiến Solana phải đánh đổi giữa khả năng mở rộng và tính phân cấp.
Dựa trên những phân tích của mình, Berckmans kết luận rằng Solana khó có khả năng trở thành nền tảng blockchain chủ đạo cho hệ thống tài chính toàn cầu. Ông dự đoán thị phần của Solana sẽ tiếp tục giảm so với Ethereum (bao gồm cả layer 1 và layer 2) trên các chỉ số quan trọng như vốn ứng dụng phi bản địa và mức độ tích hợp bởi các tổ chức lớn.
Berckmans cho rằng các giải pháp layer 2 và layer 1 của Ethereum mang lại nhiều lợi ích hơn cho người dùng so với Solana và các blockchain khác. Ông dẫn chứng một số công ty và tổ chức đã lựa chọn Ethereum làm nền tảng, bao gồm Coinbase, Kraken, Sony, Visa, và chính quyền thành phố Buenos Aires, để củng cố quan điểm này.
Theo Berckmans, Ethereum sẽ là nền tảng chủ đạo cho hệ thống tài chính toàn cầu mới. Ông cho rằng các giải pháp layer 2 đang dần thay thế các layer 1, đồng thời góp phần phân phối ETH rộng rãi hơn. Berckmans dự đoán giá trị của ETH sẽ tăng trưởng đáng kể trong tương lai.
Nhìn chung, Berckmans đưa ra một cái nhìn khá bi quan về triển vọng của Solana, đồng thời bày tỏ sự lạc quan mạnh mẽ về tương lai của Ethereum. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng đây chỉ là quan điểm cá nhân của Berckmans, và thị trường blockchain vẫn còn rất nhiều biến động khó lường.
Đọc thêm: The Purge: Kế hoạch tinh gọn Ethereum của Vitalik Buterin