Tác nhân nào khiến thị trường Crypto tăng và giảm?

Trong bài viết mới nhất, Mikey Kremer, trưởng nhóm kỹ thuật của Messari Crypto, đã chia sẻ những phân tích sâu sắc và thẳng thắn về các động lực cốt lõi thúc đẩy thị trường crypto, làm sáng tỏ các yếu tố quyết định xu hướng tăng trưởng và suy giảm.

Điều gì khiến thị trường tăng?

Airdrop mở đầu cho xu hướng tích cực của thị trường

Theo Mikey, thị trường tăng giá khi dòng tiền mới đổ vào, tạo ra "hiệu ứng giàu có" (wealth effect). Điều mà tất cả thị trường mong muốn là crypto không chỉ tạo ra giá trị thực trong thế giới thực, mà còn chia sẻ sự mở rộng tài chính này với cộng đồng.

Một số cách thức để đạt được điều này là thông qua việc phát hành airdrop, một công cụ mạnh mẽ để thúc đẩy sự tham gia và tăng trưởng thị trường.

Vào tháng 12/2023, airdrop Jito đã phân phối 90 triệu token JTO, với giá trị lên tới 165 triệu USD tại thời điểm ra mắt. Một số người dùng chỉ cần swap 40 USD JitoSOL đã nhận được giá trị lên đến 10,000 USD.

Sự kiện này không chỉ thúc đẩy TVL (Tổng giá trị khóa - Total value locked) của Solana tăng cao mà còn làm gia tăng hoạt động on-chain, kích thích sự phát triển rộng rãi của hệ sinh thái Solana. Tác động của nó được ví như sự kiện Uniswap UNI vào năm 2020, vốn đã thúc đẩy sự bùng nổ của DeFi.

Qua đó, Jupiter cũng áp dụng chiến lược phân phối token với kế hoạch airdrop 700 triệu token JUP cho hơn 2.3 triệu ví đủ điều kiện. Đây được coi là một trong những sự kiện airdrop lớn nhất trong lịch sử crypto, nhằm mục tiêu tăng trưởng hệ sinh thái bằng cách khuyến khích sự tham gia dài hạn và tích cực vào quản trị.

Cả hai sự kiện này đều chứng minh tính hiệu quả trong việc mở rộng sự tham gia của thị trường và tạo ra giá trị thực.

Các phân phối chiến lược như airdrop đã chứng tỏ là động lực mạnh mẽ cho chu kỳ tăng trưởng thị trường.

Ví dụ, airdrop Uniswap vào năm 2020 đã châm ngòi cho "DeFi Summer", kích thích làn sóng đổi mới trong lĩnh vực tài chính phi tập trung. Tương tự, airdrop Jito vào tháng 12/2023 đã trở thành bước ngoặt cho hệ sinh thái Solana, làm tăng TVL và thúc đẩy hoạt động on-chain chưa từng có.

Những sự kiện airdrop này hoạt động như các gói kích thích kinh tế toàn hệ sinh thái, tạo ra các vòng lặp tự củng cố của đầu tư và đổi mới, góp phần định hình các kỷ nguyên thị trường mà chúng đại diện.

Nhà đầu tư truyền thống nhảy vào cuộc chơi

Khi thị trường có các chất xúc tác tích cực như airdrop, chúng thu hút những nhà đầu tư đứng ngoài cuộc mang theo dòng vốn mới và sự hứng khởi. Dòng tiền từ các nhà đầu tư lớn tạo ra một vòng lặp tích cực, thúc đẩy sự mở rộng và đổi mới thị trường.

Các nhà đầu tư trước đây chỉ quan sát, khi chứng kiến thành công của các đợt airdrop và động lực thị trường sau đó, bắt đầu chuyển vốn vào hệ sinh thái, biến từ người quan sát thành người tham gia chủ động.

Sự chuyển đổi từ tiền mặt sang tài sản crypto này đại diện cho dòng tiền mới thực sự gia nhập hệ sinh thái, thay vì chỉ là sự dịch chuyển vốn giữa những người tham gia hiện có

Các tổ chức tài chính lớn ngày càng đóng vai trò trung gian trong quá trình này, với những công ty như BlackRock, Fidelity và Franklin Templeton phát triển các sản phẩm kết nối tài chính truyền thống với tài sản số.

Sự tham gia của họ giúp hợp pháp hóa thị trường và mở ra các điểm tiếp cận dễ dàng hơn cho dòng vốn mới. Điều này tạo ra một môi trường "tổng dương", nơi những người mới tham gia đóng góp vào sự tăng trưởng tổng thể của thị trường.

Không giống như môi trường giao dịch "tổng bằng không" (zero-sum), thị trường được thúc đẩy bởi dòng vốn mới tạo ra hiệu ứng giàu có thực sự thông qua việc mở rộng thanh khoản, gia tăng hoạt động phát triển, và sự chấp nhận rộng rãi. Vòng lặp phản hồi tích cực này tiếp tục thu hút dòng vốn bên lề, thúc đẩy sự tăng trưởng của hệ sinh thái.

Trong giai đoạn cuối của một chu kỳ tăng giá, đòn bẩy trở thành yếu tố chính thúc đẩy giá, đánh dấu sự chuyển đổi từ tạo giá trị sang nhân bội giá trị. Khi thị trường bước vào giai đoạn khám phá giá (price discovery), các nhà giao dịch ngày càng sử dụng đòn bẩy để khuếch đại vị thế của mình, tạo ra một vòng lặp tự củng cố của động lực tăng giá.

Khi Bitcoin vượt qua các mức giá cao lịch sử, tỷ lệ đòn bẩy tăng mạnh khi các nhà giao dịch tìm cách tối đa hóa khả năng kiếm lời. Điều này tạo ra hiệu ứng dây chuyền, trong đó stablecoin vay mượn được sử dụng để mua thêm tài sản, đẩy giá lên cao hơn và khuyến khích thêm các vị thế đòn bẩy. Hiệu ứng đòn bẩy này làm tăng tốc độ chuyển động giá khiến cho thị trường đi vào giai đoạn tăng dài và mạnh.

Tuy nhiên, việc sử dụng đòn bẩy ngày càng tăng cũng làm tăng tính mong manh của hệ thống. Khi nhiều nhà giao dịch sử dụng đòn bẩy, nguy cơ thanh lý hàng loạt tăng cao, đặc biệt khi chi phí vay stablecoin trở nên đắt đỏ hơn và khó tiếp cận.

Chi phí vay stablecoin tăng là một chỉ báo quan trọng cho thấy thị trường đang bước vào giai đoạn cuối cùng. Đây là sự chuyển đổi quan trọng từ tăng trưởng hữu cơ sang mở rộng dựa trên đòn bẩy, nơi không có giá trị mới được tạo ra,  chỉ có giá trị hiện có được tăng. cao thông qua nợ.

Sự phụ thuộc nặng nề vào đòn bẩy trong giai đoạn này tạo ra một tình huống bấp bênh, nơi các biến động giá bất ngờ có thể kích hoạt thanh lý hàng loạt, dẫn đến các đợt điều chỉnh giá mạnh. Điểm yếu này cho thấy rằng chu kỳ tăng giá đang tiến gần đến hồi kết, khi hệ thống ngày càng dựa vào tiền vay mượn hơn là sự tạo giá trị thực sự.

Điều gì kiến thị trường giảm?

Thị trường giảm giá khi dòng tiền rời khỏi hệ sinh thái, tạo ra "hiệu ứng ngược của sự giàu có" (reverse wealth effect). Đây là lúc những kẻ cơ hội tận dụng tâm lý bầy đàn của thị trường để trục lợi, các nhà đầu tư thông minh rút vốn để chốt lời, và những người ít kinh nghiệm thì bị thanh lý tài sản.

Dưới đây là các nguyên nhân chính dẫn đến thị trường giảm giá

Lượng tiền lớn bị rút ra khỏi thị trường

Hệ sinh thái crypto thường xuyên trải qua các chu kỳ rút giá trị, khi những người vận hành tinh vi thiết kế các kế hoạch nhằm hút vốn từ những người tham gia thị trường đầy nhiệt huyết.

Không giống như các đổi mới thực sự mang lại giá trị, các kế hoạch này thường rút thanh khoản thông qua các cơ chế mang tính chất "săn mồi."

Một ví dụ điển hình là dự án Aiccelerate DAO, dù nhận được sự hậu thuẫn từ những nhà sáng lập Bankless và các cố vấn nổi tiếng trong ngành, vẫn phải đối mặt với sự chỉ trích khi các nội bộ bán token ngay lập tức mà không có bất kỳ thời gian khóa nào.

Những dự án token của người nổi tiếng cũng minh họa cho hành vi này, khi chuyển tài sản từ nhà đầu tư nhỏ lẻ sang tay nội bộ thông qua các hợp đồng thông minh độc hại và các đợt xả token có tổ chức.

Thay vì tái đầu tư lợi nhuận vào sự phát triển của hệ sinh thái, những kế hoạch này rút cạn thanh khoản khỏi thị trường. Số vốn bị rút thường rời khỏi hệ sinh thái crypto hoàn toàn, làm giảm vốn khả dụng cho các dự án và đổi mới thực sự.

Xu hướng từ những vụ lừa đảo rõ ràng đến các kế hoạch tinh vi được hậu thuẫn bởi những tên tuổi lớn là một dấu hiệu đáng lo ngại. Khi các tổ chức uy tín tham gia vào các chiến lược rút giá trị nhanh chóng, việc phân biệt giữa các dự án hợp pháp và các kế hoạch lừa đảo trở nên ngày càng khó khăn.

Chỉ còn người bán

Khi thị trường bắt đầu lao dốc, một sự bất cân đối nghiêm trọng xuất hiện giữa các nhà đầu tư chuyên nghiệp, những người nhận ra tín hiệu sớm và giảm rủi ro, với các nhà đầu tư nhỏ lẻ, những người vẫn bám vào các câu chuyện tăng giá.

• Các nhà đầu tư chuyên nghiệp: Các nhà giao dịch và quỹ đầu tư lớn bắt đầu giảm tỷ lệ rủi ro trong danh mục bằng cách bán tài sản thông qua các giao dịch OTC (ngoài sàn) hoặc các lối thoát chiến lược. Điều này giúp họ bảo toàn vốn mà không gây tác động mạnh đến thị trường, tạo ra một ảo giác ổn định ngay cả khi một lượng lớn vốn đã rời khỏi hệ thống.
• Nhà đầu tư nhỏ lẻ: Tâm lý chối bỏ thực tế khiến các nhà đầu tư nhỏ lẻ tiếp tục tin rằng sự sụt giảm chỉ là cơ hội để mua thêm. Họ bị ảnh hưởng bởi các cộng đồng trực tuyến duy trì những câu chuyện lạc quan, sự gắn bó với các khoản lợi nhuận chưa thực hiện từ chu kỳ tăng trước đó, và sự hiểu nhầm về tinh thần "diamond hand" (nắm giữ đến cùng).

Khi thị trường tiếp tục giảm, các nhà đầu tư nhỏ lẻ thường bỏ lỡ điểm thoát tốt nhất và cuối cùng bán ra trong hoảng loạn khi giá đã giảm sâu.

Sự rút vốn ổn định của các nhà đầu tư chuyên nghiệp tạo ra các điều kiện thị trường dễ tổn thương hơn, nơi mỗi lệnh bán tiếp theo có tác động ngày càng lớn đến giá cả.

Sụp đổ đòn bẩy (Cascading Liquidations)

Giai đoạn cuối cùng của sự sụp đổ thị trường thường được đánh dấu bởi tác động tàn phá của đòn bẩy quá mức, hoàn toàn phù hợp với câu nói nổi tiếng của Warren Buffett: "Chỉ khi thủy triều rút, bạn mới biết ai đang bơi mà không mặc quần áo".

• Sự sụp đổ của 3AC: Vào tháng 6/2022, quỹ đầu cơ trị giá 10 tỷ USD của Three Arrows Capital (3AC) bị sụp đổ. Các vị thế đòn bẩy của họ, bao gồm 200 triệu USD trong LUNA và khoản đầu tư lớn vào Grayscale Bitcoin Trust, đã kích hoạt một chuỗi thanh lý bắt buộc, làm lộ ra một mạng lưới vay nợ phức tạp, ảnh hưởng đến hơn 20 tổ chức tài chính.
• Sự sụp đổ của FTX: Alameda Research đã vay 10 tỷ USD từ quỹ của khách hàng FTX, tạo ra một cấu trúc đòn bẩy không bền vững. Khi bị phát hiện rằng 40% tài sản trị giá 14,6 tỷ USD của Alameda nằm trong FTT, một token kém thanh khoản, hệ thống của họ sụp đổ, kéo theo cả FTX.

Những vụ sụp đổ này đã gây ra hiệu ứng domino trong ngành, khiến nhiều nền tảng như BlockFi, Voyager và Celsius phá sản. Các vị thế đòn bẩy bị thanh lý hàng loạt làm giảm mạnh giá tài sản, gây ra các đợt thanh lý tiếp theo trong một vòng lặp tiêu cực, phơi bày sự phụ thuộc của thị trường vào đòn bẩy thay vì thanh khoản thực sự.

Khi thị trường sụp đổ, nó làm lộ rõ sự yếu kém trong quản trị rủi ro và mức độ mong manh của hệ sinh thái crypto, nơi một thất bại có thể gây ra khủng hoảng toàn hệ thống.

Đọc thêm: Các token AI agent chao đảo sau đợt điều chỉnh mạnh