Nghịch lý Ethereum: Công nghệ đi lên, giá đi xuống

Cập nhật Dencun và sự mong chờ của cộng đồng đối với các layer 2

Trong thời gian gần đây, Ethereum và nhà sáng lập Vitalik Buterin đã trở thành chủ đề của nhiều tranh cãi trên mạng xã hội, đặc biệt xoay quanh việc sử dụng không gian Blob và hiệu quả của các giải pháp layer 2.

Sự ra đời của bản nâng cấp Dencun, mô hình Rollup as a Service (RaaS)* đã thu hút sự chú ý lớn từ giới chuyên môn lẫn nhà đầu tư, nhưng kết quả sau những thay đổi này với Ethereum và ETH vẫn cần thêm thời gian kiểm chứng.

*RaaS (Rollup as a Service) là mô hình dịch vụ cho phép các dự án có thể triển khai chuỗi layer 2 (rollup) trên Ethereum mà không cần phát triển hạ tầng phức tạp.

Bản nâng cấp Dencun (Dencun-Deneb, còn gọi là EIP-4844) được kỳ vọng sẽ cải thiện khả năng mở rộng và giảm chi phí giao dịch của Ethereum, thông qua việc tối ưu hóa Data Availability (DA) và sử dụng không gian Blob cho các giải pháp layer 2.

Haotian, một nhà phân tích nổi tiếng trên nền tảng X, đã chia sẻ những góc nhìn về việc đánh giá chiến lược layer 2 của Ethereum dựa trên dữ liệu sau bản nâng cấp Dencun.

Trước khi bản nâng cấp Dencun được triển khai, cộng đồng đã rất lạc quan về Rollup as a Service (RaaS) và Cuộc chiến DA (Data Availability). Các dự án layer 2 được mong đợi sẽ thúc đẩy nhu cầu về không gian dữ liệu trên Ethereum thông qua việc gộp các giao dịch layer 2, tạo ra cạnh tranh mạnh mẽ về giá và đốt một lượng lớn ETH.

Điều này được cho là sẽ biến Ethereum thành tài sản giảm phát, giúp giá ETH tăng vọt – một kịch bản đôi bên cùng có lợi.

*Cuộc chiến DA (Data Availability) là cuộc cạnh tranh để chiếm không gian dữ liệu (DA) trên Ethereum, nơi các dự án layer 2 cần lưu trữ và truy cập dữ liệu cho các giao dịch của mình.

Blob là không gian trên Ethereum được sử dụng để lưu trữ dữ liệu lớn (Blob) từ các giao dịch layer 2. Blob giúp giảm tải và giảm phí cho việc xử lý các giao dịch trên layer 1.

Thực trạng giá của Ethereum sau bản nâng cấp Dencun

Trên thực tế thì xu hướng giá của ETH sau bản nâng cấp Dencun lại không giống như kỳ vọng của cộng đồng.

Giá ETH đã chứng kiến sự sụt giảm đáng kể, mặc dù trước đó, thị trường đã có xu hướng "buy the rumor" (mua tin đồn) dẫn đến một đợt tăng giá trước khi nâng cấp được triển khai. Ngay sau ngày 13/03/2024, thời điểm nâng cấp diễn ra, giá ETH đã biến động, thể hiện rõ ràng xu hướng "sell the news" (bán tin tức).

Giá ETH không chỉ không giữ được xu hướng tăng mà còn gặp khó khăn trong việc phục hồi. Hiện tại, ETH được giao dịch ở mức 2,482 USD, tuy có sự phục hồi nhất định sau sự kiện bán tháo vào đầu tháng 8 nhưng vẫn ghi nhận mức giảm 40% so với đỉnh 4,000 USD hồi tháng 3/2024.

Sự thành công của Dencun và những hệ quả tiềm ẩn

Trong ngắn hạn, Haotian nhận định rằng chiến lược RaaS và bản nâng cấp Dencun có thể xem là thành công khi:

• Đối với dự án: Chi phí DA đã giảm, cho phép các dự án layer 2 xây dựng hệ sinh thái của mình với chi phí thấp.
• Đối với người dùng: Được hưởng mức phí giao dịch gần như không đáng kể so với mức phí trên Ethereum layer 1.

Tuy nhiên, về dài hạn, Haotian cho rằng câu chuyện RaaS dường như đang mất dần sức hút. Tỷ lệ sử dụng không gian Blob hiện chỉ đạt khoảng 80%, thấp hơn so với dự kiến ban đầu về một sự bùng nổ trong nhu cầu không gian. Điều này cho thấy thị trường chưa đủ cạnh tranh để thúc đẩy mức bão hòa của không gian Blob, vốn là điều kiện tiên quyết để kích hoạt cạnh tranh giá và đẩy phí sử dụng lên cao hơn, giúp ETH tăng trưởng.

Các dự án layer 2 hiện đang có xu hướng tối ưu hóa việc sử dụng không gian Blob một cách linh hoạt, thay vì phải tận dụng triệt để như dự kiến ban đầu. Điều này giúp giảm áp lực về chi phí, nhưng đồng thời cũng làm chậm lại quá trình bão hòa không gian Blob.

Một vài số liệu cho thấy doanh thu hàng ngày của các dự án layer 2 rơi vào khoảng 500,000 USD. Trong khi đó, chi phí cho việc sử dụng Blob và Data Availability hiện chỉ chiếm khoảng 0.3% tổng doanh thu của các dự án layer 2, cho thấy việc sử dụng không gian Blob vẫn còn quá rẻ.

Vì sao tiến độ bão hòa không gian Blob bị chậm lại?

Haotian đã đưa ra một số lý do giải thích cho sự chậm trễ trong tiến độ bão hòa không gian Blob:

• Động lực sử dụng giảm: Chi phí sử dụng Blob và DA quá thấp khiến các dự án layer 2 không cần tận dụng tối đa không gian. Họ có thể lựa chọn thời điểm thích hợp để sử dụng mà không phải chịu áp lực lớn về chi phí.
• Ít cạnh tranh: Sự cạnh tranh giữa các dự án layer 2 bị giảm đi, cho phép họ linh hoạt trong việc chọn lựa thời điểm sử dụng Blob, thay vì phải tranh giành không gian.
• Nhu cầu sử dụng thấp: Các dự án layer 2 không bị áp lực phải tối ưu hóa hoặc mở rộng quy mô giao dịch. Điều này dẫn đến việc không gian Blob chưa được khai thác tối đa, làm chậm tiến độ bão hòa.

Dù bản nâng cấp Dencun đã thành công trong việc giảm chi phí giao dịch, nó cũng cho thấy rằng các giải pháp layer 2 hiện tại vẫn chưa đạt đến mức độ tạo ra giá trị đáng kể cho Ethereum layer 1. Điều này làm cho kỳ vọng về việc biến Ethereum thành tài sản giảm phát còn xa mới có thể thực hiện được.

Tương lai của chiến lược RaaS

Nhìn về tương lai, Haotian đặt ra câu hỏi liệu chiến lược RaaS của Ethereum có thể tiếp tục duy trì sức hút không. Khi khối lượng giao dịch trên layer 2 tăng mạnh và không gian Blob trở nên bão hòa, chi phí DA sẽ tăng theo, và nếu chi phí DA trở nên quá cao, các dự án layer 2 có thể sẽ tìm kiếm các giải pháp thay thế khác.

Một giải pháp có thể sử dụng là chuyển sang các nhà cung cấp DA bên thứ ba như Celestia, giúp các dự án layer 2 lưu trữ và xác thực dữ liệu mà không cần phụ thuộc hoàn toàn vào Ethereum layer 1. Điều này có thể mở ra một chương mới cho hệ sinh thái rollup, khi các dự án phải linh hoạt hơn trong việc quản lý chi phí và tài nguyên.

Haotian kết luận, câu chuyện và sự kỳ vọng về layer 2 của Ethereum có thể không được duy trì trong bối cảnh bản nâng cấp Dencun quá thành công. Hiện tại, việc sử dụng không gian Blob vẫn chưa bão hòa, và thị trường phí Blob vẫn chưa thực sự phát triển.

Sự thành công về mặt kỹ thuật của bản nâng cấp Dencun hiện vẫn đang tương phản mạnh mẽ với hiệu suất yếu kém của giá ETH. Việc xây dựng hạ tầng là một chuyện, nhưng việc thu hút người dùng và gia tăng giao dịch thực tế để thúc đẩy nhu cầu sử dụng ETH trên nền tảng lại là một thách thức khác.

Mặc dù các dự án layer 2 lớn như Optimism, Arbitrum có số lượng người dùng hoạt động hàng ngày và doanh thu không tệ. Nhưng để hiện thực hóa tầm nhìn về sự phát triển toàn diện và tạo ra giá trị cho Ethereum, cần có một lượng user và giao dịch nhiều hơn nữa. Từ đó mới giúp giá ETH tăng trưởng mạnh.

Đọc thêm: Cộng đồng phẫn nộ vì Justin Sun tiếp tục nhận airdrop EigenLayer