Pavel Durov là ai? Thiên tài công nghệ với đời sống lưu vong

Pavel Durov là ai?

Pavel Valeryevich Durov là doanh nhân được biết đến nhiều nhất với vai trò là người sáng lập trang mạng xã hội VK và Telegram. Telegram là ứng dụng dịch vụ nhắn tin miễn phí nổi tiếng nhất hiện nay, ra mắt lần đầu vào 2013 và đến 2024 đã có khoảng 900,000 triệu người dùng hàng tháng.

Pavel Valeryevich Durov sinh ngày 10/10/1984 tại Leningrad, Liên Xô (nay là Saint Petersburg, Nga). Trước kia, Durov có quốc tịch Nga nhưng đã từ bỏ vào năm 2014 và hiện nay sở hữu nhiều quốc tịch gồm Saint Kitts, Nevis, UAE và Pháp.

Nền tảng gia đình đào tạo ra thiên tài

Từ nhỏ, Pavel Durov đã sống trong điều kiện sung túc cùng gia đình tại Turin, nơi cha của anh - Valery Durov là một giảng viên ngành ngữ văn nhưng lại dành niềm đam mê đặc biệt cho công nghệ.

Từ sớm Durov cũng bộc lộ sự quan tâm sâu sắc đến công nghệ, thậm chí khi còn đi học anh đã từng tấn công mạng máy tính của trường và kết quả là bị nhà trường cắt quyền truy cập Internet. Mặc dù vậy, điều này không ngăn cản Durov tuyên bố rằng anh muốn trở thành "biểu tượng Internet" trong tương lai.

Durov theo học tại Đại học Quốc gia Saint Petersburg và tốt nghiệp với tấm bằng hạng ưu về ngôn ngữ học vào năm 2006. Trong suốt thời gian học tập, anh đã bộc lộ năng khiếu đặc biệt trong lĩnh vực lập trình và công nghệ thông tin, điều này đã đặt nền móng vững chắc cho sự nghiệp công nghệ nổi bật của anh sau này.

Khi còn học đại học, Pavel Durov là một trong những sinh viên xuất sắc với trí tuệ vượt trội. Anh nhiều lần giành chiến thắng trong các kỳ thi Olympic về ngôn ngữ học, lập trình và thiết kế.

Anh cũng từng là người nhận học bổng của Chính phủ Liên bang Nga và Tổng thống Liên bang Nga. Pavel cũng đã ba lần đoạt giải thưởng Potanin dành cho các cá nhân xuất sắc tại quốc gia.

Ngay từ những năm tháng sinh viên, Durov đã thể hiện mình là một nhà lãnh đạo và tổ chức tài ba. Anh đã tạo ra trang web durov.com, nơi chứa cơ sở dữ liệu các tài liệu giáo dục dành cho sinh viên ngành nhân văn. Sau đó anh thực hiện một ý tưởng khác là kết nối các sinh viên của Đại học Quốc gia Saint Petersburg để giao tiếp trực tuyến thông qua diễn đàn, từ đó trang web spbgu.ru ra đời.

Trên trang web này, mỗi sinh viên đều có tài khoản cá nhân của mình, bao gồm các thông tin như tên, khoa, danh sách bạn bè và các nhóm tham gia. Mỗi người dùng cũng có thể viết blog riêng. Đây chính là nguyên mẫu ban đầu của mạng xã hội VK.

Để quảng bá trang web của mình, Pavel đã tổ chức các cuộc thi sắc đẹp và thiết kế trong trường đại học. Đôi khi để làm sôi động diễn đàn, anh tự tạo ra các cuộc thảo luận sôi nổi với chính mình bằng một tài khoản ẩn danh.

Sự nghiệp đáng ngưỡng mộ

VKontakte (VK) - mạng xã hội lớn nhất tại Nga

VKontakte (VK) ban đầu chỉ là một trang web mạng xã hội nhỏ tại Nga được điều hành bởi anh mình là Nikolai, nhưng sau khi Pavel Durov tốt nghiệp đại học và tham gia điều hành cùng anh mình, nó đã nhanh chóng phát triển thành mạng xã hội lớn nhất tại Nga và các quốc gia nói tiếng Nga.

Đến năm 2014, VK đã có hơn 20 triệu người dùng và được định giá lên tới 3 tỷ USD. Chỉ vài năm sau, mạng xã hội này tiếp tục mở rộng và đạt 350 triệu người dùng và biến hai anh em Durov thành triệu phú USD.

Anton Rozenberg, một trong những nhân viên đầu tiên của VK, chia sẻ rằng cả nhà và văn phòng làm việc của Durov đều treo tranh của Mikhail Khodorkovsky, một trong những người giàu nhất nước Nga đầu thập niên 2000 nhưng sau đó bị bỏ tù vì các cáo buộc lừa đảo, rửa tiền và trốn thuế. Điều này phản ánh phần nào tính cách ngang tàng và kiên cường của Durov.

Vào năm 2012, Durov đã cùng một số nhân viên của mình sử dụng gần 2,000 USD tiền mặt để gấp thành máy bay giấy và ném qua cửa sổ, một hành động thể hiện sự táo bạo và có phần ngông cuồng. Một kỹ sư phần mềm làm việc cùng Pavel đã tính rằng số tiền bị ném ra ngoài thậm chí còn nhiều hơn tiền lương hàng tháng của anh ta.

Sự phát triển mạnh mẽ của VK đã khiến chính phủ Nga chú ý và không hài lòng. Các cơ quan chức năng Nga muốn sử dụng VK như một công cụ để kiểm soát các chính trị gia đối lập và xóa bỏ nội dung liên quan đến các cuộc biểu tình, nhưng Durov kiên quyết từ chối. Để đáp trả, ông thậm chí còn đăng lên trang cá nhân của mình hình ảnh một con chó đang thè lưỡi như một sự thách thức.

Khi không thể buộc Durov tuân thủ, chính phủ Nga đã tìm cách "đi đường vòng". Năm 2012, Mail.ru - công ty Internet lớn nhất Nga, được cho là có liên hệ chặt chẽ với chính quyền đã bắt đầu mua lại cổ phần của VK nhằm kiểm soát công ty. Durov khi biết được điều này đã đăng hình ảnh "ngón tay thối" lên mạng như một lời thách thức ngạo mạn.

Vào tháng 12/2013, trong một cuộc họp thì Durov đã tiết lộ rằng anh đang bị ép bán 12% cổ phần của mình cho Ivan Tavrin, một trong những nhân vật có liên hệ với Mail.ru. Nếu Tavrin thành công, anh ta sẽ trở thành cổ đông lớn nhất của VK và có khả năng lật đổ Durov. Tuy nhiên, Durov kiên quyết không bán phần cổ phần của mình.

Không thể lay chuyển Durov qua các biện pháp kinh tế, chính phủ Nga đã gia tăng áp lực bằng các biện pháp pháp lý. Năm 2013, Durov bị điều tra với cáo buộc tông xe vào một cảnh sát, một cáo buộc mà anh phủ nhận hoàn toàn. Anh khẳng định rằng mình chưa bao giờ sở hữu chiếc xe gây tai nạn và cũng chưa từng học lái xe.

Đỉnh điểm của xung đột xảy ra vào tháng 04/2014 khi Durov công khai từ chối yêu cầu của chính phủ Nga về việc cung cấp dữ liệu liên quan đến những người biểu tình Ukraine trên VK. Anh khẳng định rằng các yêu cầu này là bất hợp pháp và từ chối hợp tác. Ngay sau đó, vào ngày 21/04/2024, Durov bị bãi nhiệm khỏi chức vụ CEO của VK, dựa trên một lá đơn từ chức mà anh đã viết vào ngày Cá tháng Tư, dù anh đã đính chính hai ngày sau đó.

"Nơi nào không có cạnh tranh, nơi đó không có tiến bộ." Quan điểm của Pavel về việc ép buộc anh phải rời VK.

Sau sự kiện này, Durov rời khỏi Nga với 300 triệu USD từ việc bán cổ phần VK và mang theo 2,000 Bitcoin, chính thức trở thành người lưu vong. Sau đó, Mail.ru đã mua lại toàn bộ cổ phần còn lại của VK và trở thành chủ sở hữu duy nhất của mạng xã hội này.

Pavel Durov đã mua quốc tịch của Saint Kitts và Nevis, một quốc gia nhỏ ở vùng Caribe vào năm 2014. Để nhận được quốc tịch này, Durov đã quyên góp 250,000 USD vào Quỹ Đa dạng hóa Ngành Công nghiệp Đường của quốc gia này. Điều này không chỉ giúp có được quốc tịch mà còn cung cấp cho anh một hộ chiếu cho phép di chuyển dễ dàng hơn ở các nước Châu Âu.

Telegram - nơi hiện thực hóa ước mơ

Pavel Durov bắt đầu một dự án mạng xã hội mới vào 2013 với sự hỗ trợ của anh trai mình là Nikolai Durov và một nhóm nhỏ khoảng 15 người. Vào tháng 08/2013, Telegram chính thức ra mắt, nhưng một cách lặng lẽ và không có bất kỳ thông báo chính thức nào nhằm đảm bảo tính bảo mật tuyệt đối.

Mục tiêu chính của Telegram là cung cấp một nền tảng nhắn tin bảo mật, không bị giám sát bởi chính phủ hay bất kỳ tổ chức nào. Ban đầ, công ty có trụ sở tại Nga nhưng sau đó nhanh chóng chuyển đến Đức và tiếp tục di chuyển qua các khu vực pháp lý khác nhau. Chủ yếu là do khó khăn trong việc xin giấy phép cư trú cho toàn bộ nhóm phát triển. Cuối cùng vào năm 2017 Telegram đã chọn Dubai làm trụ sở chính thức.

Pavel Durov có một mục tiêu rất rõ ràng khi sáng lập Telegram: tạo ra một nền tảng nhắn tin không bị chính phủ "dòm ngó". Anh từng chia sẻ rằng trong thời gian sống ở Nga, anh không bao giờ nói chuyện điện thoại vì mọi cuộc trò chuyện đều bị các cơ quan thực thi pháp luật ghi lại.

Với triết lý bảo vệ quyền riêng tư này, Telegram nhanh chóng thu hút một lượng lớn người dùng toàn cầu, đặc biệt là những người lo ngại về quyền riêng tư trong bối cảnh các nền tảng nhắn tin khác bị chỉ trích vì chia sẻ dữ liệu người dùng.

Sau khi ra mắt, Pavel Durov đã sử dụng tài sản cá nhân của mình để duy trì hoạt động của Telegram, ước tính chi phí lên đến hơn 1 triệu USD mỗi tháng. Đến năm 2017, Telegram đã có được khoản lợi nhuận đầu tiên khi đạt 180 triệu người dùng. Từ đó, ứng dụng này tiếp tục phát triển mạnh mẽ, thu hút hơn 800 triệu người dùng vào năm 2023.

Telegram được biết đến với các tính năng bảo mật vượt trội như "Secret Chats" (trò chuyện bí mật) với mã hóa đầu cuối và khả năng tự hủy tin nhắn. Ngoài ra, Telegram còn cho phép người dùng tạo các kênh lớn, nhóm trò chuyện với hàng trăm nghìn thành viên, và sử dụng bot để tùy chỉnh trải nghiệm sử dụng.

Sự thành công của Telegram không chỉ đến từ việc bảo vệ quyền riêng tư mà còn nhờ vào tính linh hoạt và khả năng hoạt động trên nhiều nền tảng khác nhau như smartphone, máy tính cá nhân, và trình duyệt web.

Durov đã "chu du" khắp thế giới trước khi định cư tại Dubai, nơi anh hiện đang sống và hẹn hò với siêu mẫu người Nga Alena Shishkova. Để tránh các xung đột chính trị và bảo vệ quyền riêng tư, toàn bộ đội ngũ nhân viên của Telegram hoạt động trên toàn cầu và gần như không biết biết mặt của nhau. Điều này giúp Telegram tránh xa các vấn đề chính trị và kinh tế ở bất kỳ quốc gia nào.

Vào năm 2022, Telegram bắt đầu tạo ra doanh thu thông qua các dịch vụ cao cấp và quảng cáo trên nền tảng. Đến năm 2023, Telegram đang xem xét khả năng thực hiện một đợt chào bán cổ phiếu lần đầu (IPO) để tiếp tục mở rộng và trở nên bền vững về tài chính.

Durov từng cho biết Telegram đang tiến gần đến việc đạt lợi nhuận sau khi bắt đầu tạo ra doanh thu từ các dịch vụ cao cấp và quảng cáo từ năm 2022. Anh cũng tiết lộ rằng các nhà đầu tư đã định giá Telegram ở mức hơn 30 tỷ USD.

TON

Dự án TON (Telegram Open Network) bắt nguồn từ ý tưởng của Pavel Durov và anh trai Nikolai Durov vào năm 2017, sau khi Telegram đã đạt được thành công lớn và trở thành một trong những ứng dụng nhắn tin bảo mật hàng đầu thế giới.

Với mong muốn xây dựng một nền tảng blockchain phân quyền toàn diện, anh em nhà Durov đã thiết kế TON với mục tiêu cách mạng hóa cách mà các dịch vụ trực tuyến vận hành, từ thanh toán đến truyền thông, tất cả đều dựa trên công nghệ blockchain.

TON được xây dựng trên một giao thức blockchain độc đáo gọi là MTProto (Mobile Transport Protocol), được phát triển bởi anh mình Nikolai Durov. Pavel Durov đã sử dụng tài chính cá nhân và các nguồn lực từ Telegram để phát triển TON, với tham vọng tạo ra một hệ sinh thái phi tập trung mà không bị kiểm soát bởi bất kỳ chính phủ hay tổ chức nào.

Để tài trợ cho dự án, Pavel Durov đã tiến hành một trong những đợt chào bán ICO (Initial Coin Offering) lớn nhất trong lịch sử, với tổng số tiền huy động được hơn 1.7 tỷ USD từ các nhà đầu tư vào năm 2018. Token của dự án TON gọi là Gram -  được thiết kế để hoạt động trong hệ sinh thái của TON với kỳ vọng sẽ trở thành một phương tiện thanh toán toàn cầu.

Tuy nhiên, ngay từ khi ra mắt, dự án đã phải đối mặt với nhiều thách thức pháp lý. Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC) đã can thiệp, cáo buộc rằng Gram là một loại chứng khoán chưa được đăng ký và yêu cầu Durov phải trả lại số tiền đã huy động từ các nhà đầu tư.

Cuộc chiến pháp lý kéo dài khiến Durov phải đưa ra quyết định khó khăn vào tháng 5 năm 2020: từ bỏ dự án TON. Telegram chính thức rút khỏi dự án và nhượng lại quyền điều hành cho Anatoliy Makosov và Kirill Emelyanenko. Telegram Open Network sau đó được đổi tên thành The Open Network và token Gram được đổi thành TON.

Dogs

Dự án DOGS, ra mắt vào tháng 07/2024, là một trong những dự án mới nhất của Pavel Durov, nhà sáng lập Telegram. DOGS là một memecoin hoạt động trên nền tảng blockchain TON (Telegram Open Network), với biểu tượng là Spotty, chú chó được Durov tạo ra trong một cuộc đấu giá từ thiện.

Mục tiêu của dự án là phản ánh tinh thần và văn hóa của cộng đồng người dùng Telegram thông qua một loại tiền mã hóa mang tính vui vẻ và dễ tiếp cận.

DOGS nhanh chóng thu hút sự chú ý ngay sau khi ra mắt, đặc biệt là với các người dùng lâu năm của Telegram. Người dùng có thể kiếm DOGS token thông qua việc sử dụng ứng dụng mini trên Telegram và hoàn thành các nhiệm vụ trong đó.

Tính năng chính của Dogs là phân phối token dựa trên tuổi thọ của tài khoản Telegram người dùng, tạo ra một động lực lớn để người dùng lâu năm tham gia vào cộng đồng DOGS.

Sau hơn 1 tháng hoạt động, dự án này đã có cho mình 55 triệu người dùng với 40 triệu người đủ điều kiện nhận 400 tỷ token. Hiện tại DOGS cũng sắp được niêm yết trên toàn bộ các sàn giao dịch CEX lớn nhất thị trường kể cả Binance vào ngày 26/08/2024.

Bị điều tra và bị bắt tại Pháp

Vào tháng 5, các cơ quan chức năng ở Pháp bắt đầu điều tra Pavel Durov về các cáo buộc liên quan đến việc Telegram được sử dụng bởi các nhóm tội phạm để thực hiện các hoạt động phi pháp như buôn bán ma túy và lạm dụng trẻ em.

Durov bị cáo buộc tội đồng lõa do không thực hiện đủ biện pháp ngăn chặn những hoạt động này trên nền tảng của mình. Điều này đặt Durov vào tình thế khó khăn khi anh phải cân bằng giữa việc bảo vệ quyền tự do ngôn luận và việc tuân thủ các quy định pháp luật.

Ngày 24/08/2024, Durov bị bắt giữ bởi các sĩ quan từ Văn phòng chống gian lận của Pháp tại sân bay Le Bourget gần Paris ngay sau khi anhvừa rời khỏi máy bay cá nhân của mình. Vụ bắt giữ này dựa trên lệnh bắt giữ được ban hành bởi Cảnh sát Tư pháp Quốc gia Pháp, trong khuôn khổ cuộc điều tra sơ bộ về các cáo buộc liên quan đến Telegram.

Durov bị cáo buộc tội đồng lõa và sơ suất liên quan đến các hoạt động tội phạm diễn ra trên Telegram. Vụ bắt giữ này đã gây ra chấn động lớn trong cộng đồng công nghệ và tài chính toàn cầu, đồng thời khiến cho giá token TON giảm 20% trực tiếp từ tin tức này.

Với cuộc đời và sự nghiệp đầy đặc biệt, Pavel Durov đã tạo nên dấu ấn sâu đậm trong lĩnh vực công nghệ. Durov không chỉ là một nhà sáng lập công nghệ mà còn là hình mẫu cho việc thúc đẩy sự phát triển của các công nghệ mang tính cách mạng, nơi quyền tự do cá nhân được tôn trọng và bảo vệ tuyệt đối.

Sự nghiệp của anh đã khẳng định rằng, trong một thế giới mà sự kiểm soát và giám sát ngày càng gia tăng, những nền tảng phi tập trung và bảo mật như Telegram có thể trở thành nơi trú ẩn an toàn cho quyền riêng tư và tự do thông tin của con người.

Đọc thêm: Sam Altman là ai? Hành trình xây dựng OpenAI và Worldcoin