Vitalik Buterin phản hồi chỉ trích nhắm vào Ethereum
Trong thời gian gần đây, Ethereum nhận các chỉ trích về việc đang dần bị “tập trung hóa". Vào ngày 17/05, nhà đồng sáng lập Ethereum, Vitalik Buterin, đã đăng tải một bài blog để phản hồi những chỉ trích này. Trong blog, Buterin phân tích ba vấn đề cốt lõi gây ra sự tập trung hóa trên Ethereum:
- Miner/Maximal Extractable Value (MEV).
- Liquid staking.
- Chi phí phần cứng để chạy một node đơn lẻ.
Buterin thừa nhận tầm ảnh hưởng của các vấn đề nói trên đối với cấu trúc cơ sở hạ tầng của Ethereum. Buterin chia sẻ thêm rằng: "Đây cũng là những lo ngại của bản thân tôi." Tuy nhiên, ông tỏ thái độ lạc quan khi đưa ra một số hướng giải quyết khả thi trong bài blog.
Maximal Extractable Value (MEV)
Buterin trước tiên đề cập đến vấn đề MEV, tức là lợi ích tài chính mà các nhà vận hành node thu được bằng cách sắp xếp các giao dịch trong một khối (block).
Khi người dùng gửi giao dịch lên mạng lưới Ethereum, các giao dịch này sẽ được đưa vào một "pool" giao dịch chờ xử lý. Các thợ đào hoặc validator có nhiệm vụ chọn các giao dịch từ pool này để đưa vào block tiếp theo. Quyền lựa chọn này cho phép họ tối ưu hóa lợi nhuận bằng cách:
- Sắp xếp lại giao dịch: Thợ đào có thể sắp xếp lại thứ tự các giao dịch trong khối để tối đa hóa lợi nhuận từ phí giao dịch, hoặc từ các giao dịch phức tạp hơn như giao dịch hoán đổi (swap) trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX).
- Chèn thêm giao dịch: Thợ đào có thể chèn thêm các giao dịch của riêng họ vào khối để tận dụng các cơ hội giao dịch có lợi nhuận.
- Loại bỏ giao dịch: Trong một số trường hợp, thợ đào có thể loại bỏ các giao dịch khỏi khối để ngăn chặn đối thủ cạnh tranh hoặc để thao túng thị trường.
MEV là một vấn đề quan trọng vì nó có thể ảnh hưởng đến tính công bằng và phi tập trung của mạng lưới Ethereum. Nếu MEV quá cao, nó có thể dẫn đến việc tập trung quyền lực vào tay một số ít thợ đào hoặc validator, những người có khả năng khai thác MEV tốt hơn. Điều này có thể làm giảm tính bảo mật và khả năng chống kiểm duyệt của mạng lưới.
Buterin mô tả hai cách tiếp cận MEV là "giảm thiểu" (giảm MEV thông qua các smart protocol, chẳng hạn như CowSwap) và "cách ly" (giảm hoặc loại bỏ hoàn toàn MEV thông qua các kỹ thuật trong giao thức).
Buterin cho rằng cách ly MEV là một ý tưởng khả thi, nhưng cần phải được thực hiện cẩn thận để tránh nguy cơ tập trung hóa.
"Nếu những người xây dựng khối (block builder) có quyền quyết định hoàn toàn giao dịch nào được đưa vào khối và giao dịch nào bị loại bỏ, họ có thể lạm dụng quyền này để thực hiện các cuộc tấn công, ví dụ như loại bỏ các giao dịch cạnh tranh với lợi ích của họ".
Tuy nhiên, Buterin bày tỏ sự ủng hộ đối với các builder đang cố gắng thực hiện cách ly MEV thông qua các khái niệm như “danh sách bao gồm giao dịch” (transaction inclusion list). Khái niệm này được biết sẽ "loại bỏ khả năng đẩy hoàn toàn các giao dịch ra khỏi khối của người xây dựng."
Nói một cách đơn giản về việc áp dụng “danh sách bao gồm giao dịch” vào tình trạng MEV hiện tại.
Hãy tưởng tượng một shipper có quyền quyết định gói hàng nào được giao trước và gói hàng nào bị bỏ lại. Nếu không có quy định, shipper đó có thể ưu tiên gói hàng của mình hoặc của bạn bè, bỏ mặc các gói hàng khác. Tuy nhiên, nếu có một danh sách các gói hàng bắt buộc phải giao, shipper sẽ không thể bỏ qua chúng.
Liquid Staking & Chi phí vận hành Node
Người dùng khi muốn tham gia vào quá trình xác thực giao dịch và tạo khối trên mạng lưới Ethereum (hay còn gọi là staking), họ cần phải chạy một node (máy chủ) Ethereum. Tuy nhiên, việc này đòi hỏi chi phí phần cứng cao (do phải lưu trữ toàn bộ lịch sử giao dịch), yêu cầu kỹ thuật phức tạp, và số lượng ETH tối thiểu là 32 ETH.
Do những yêu cầu trên, phần lớn người dùng chọn cách ủy thác ETH của mình cho các nhà cung cấp dịch vụ staking (staking provider) như Coinbase, Lido, hay RocketPool. Điều này dẫn đến tình trạng số lượng người chạy node đơn lẻ (solo staker) trên Ethereum khá thấp.
Buterin lo ngại rằng nếu vấn đề này không được giải quyết, Ethereum có thể trở nên tập trung hơn, tương tự như hệ thống tài chính truyền thống, nơi quyền lực tập trung vào một số ít tổ chức lớn. Vì vậy, Buterin đề xuất một số giải pháp như sau:
- Giảm thời gian rút ETH đã stake: Hiện tại, người dùng phải chờ một khoảng thời gian khá lâu để rút ETH đã stake. Việc rút tiền nhanh hơn có thể làm cho việc staking trở nên hấp dẫn hơn.
- Giảm số lượng ETH tối thiểu: Giảm yêu cầu 32 ETH xuống mức thấp hơn có thể giúp những người dùng nhỏ lẻ dễ dàng tham gia staking hơn.
- Giảm yêu cầu phần cứng: Buterin đề cập đến công nghệ Verkle Tree và EIP-4444, có thể giảm đáng kể yêu cầu về dung lượng lưu trữ của node, từ đó giúp việc chạy node trở nên dễ dàng và rẻ hơn.
Buterin nhấn mạnh rằng việc tìm ra "đáp án" cho vấn đề này mang tính chất cốt lõi cho việc đảm bảo tính phi tập trung của Ethereum. Nếu thành công, Ethereum có thể trở thành một hệ sinh thái với nhiều người dùng chạy node đơn lẻ và các nhóm staking phi tập trung, từ đó tăng cường tính bảo mật và khả năng chống kiểm duyệt của mạng lưới.
Cuối cùng, trong bài blog, Buterin kêu gọi cộng đồng Ethereum cùng nhau giải quyết những vấn đề khó khăn này để duy trì và phát triển những đặc tính làm cho Ethereum trở nên độc đáo.
Trong bài đăng trên X, Buterin bày tỏ niềm tự hào về văn hóa thảo luận cởi mở trong cộng đồng Ethereum, nơi mọi người được khuyến khích bày tỏ quan điểm một cách thẳng thắn, ngay cả khi có những ý kiến trái chiều về các khía cạnh quan trọng của giao thức và hệ sinh thái.
Ông cho rằng đây là một điểm mạnh đáng quý của Ethereum, khi mọi người thực sự coi trọng việc trao đổi và tranh luận để cùng nhau tìm ra giải pháp tốt nhất.