Bong bóng dotcom có lặp lại ở mùa đông crypto 2022?

Sự khởi đầu của thị trường crypto đi vào downtrend trong sáu tuần qua và sự sụp đổ của các dự án nổi tiếng dẫn đến thiệt hại ước tính khoảng 2,000 tỷ USD. Điều này đã gây ra nhiều cuộc tranh luận về tương lai của tiền điện tử. 

Có rất nhiều điểm tương đồng giữa mùa đông crypto 2022 và bong bóng dotcom năm 2000: Fed tăng lãi suất; các vấn đề về pháp lý bị thách thức để bắt kịp với sự đổi mới; các chiến lược marketing “tốn kém" để phát triển cơ sở người dùng và các công ty, quỹ đầu tư mạo hiểm liên tiếp gặp vấn đề. 

Ngoài ra còn có một số vấn đề quan trọng khác như giao dịch đòn bẩy rất rủi ro và nhà đầu tư thiếu hoặc hạn chế kiến thức vào thị trường.

Denelle Dixon - Giám đốc Điều hành Stellar Development Foundation cho biết hiểu được những điểm tương đồng và khác biệt của bong bóng dotcom năm 2000 và mùa đông crypto 2022 là rất quan trọng để đảm bảo rằng nhà đầu tư có góc nhìn đúng đắn hơn về thị trường cũng như có các giải pháp, chiến lược giao dịch hiệu quả để vượt qua giai đoạn khó khăn này.

Bong bóng dotcom ở những năm 2020

Vào tháng 3/2000, Denelle Dixon là cộng sự tại một công ty luật đại diện cho các công ty công nghệ mới nhất và sáng tạo nhất trong không gian dotcom. Vào thời điểm đó, các cơ hội kinh doanh trên internet vẫn chưa được khai thác. Quy định rất phức tạp, kỹ thuật số chưa phát triển.

Denelle Dixon đã nghiên cứu và làm việc để trả lời cho các câu hỏi: Cơ hội kiếm tiền cho các công ty internet là gì? Yếu tố riêng tư ở đâu? Điều khoản dịch vụ trông như thế nào và bạn đã thực sự khiến người dùng đồng ý với chúng như thế nào?

Theo Denelle, ở thời điểm đó, mọi thứ dường như đều có tiềm năng thay đổi cuộc sống của người tiêu dùng. Vào những năm 2000, internet bước vào giai đoạn bùng nổ đáng kinh ngạc. Từ năm 1999-2000, chỉ riêng số lượng trang web đã tăng từ 3.1 triệu lên hơn 17 triệu, đánh dấu mức tăng trưởng 528% chỉ trong một năm.

Trong buổi trò chuyện, Denelle đã đề cập đến trang web pets.com. Ra mắt vào tháng 8/1998, pets.com định hướng kinh doanh bán thức ăn và phụ kiện cho thú cưng qua internet. Cốt lõi là khách hàng có thể mua hàng trực tuyến, không qua khâu trung gian và người dùng tận dụng được nền tảng mạng trực tuyến khi mua hàng trên Pets.com.

Với hai vòng tài trợ, pets.com đã thu về hơn 110 triệu USD. Đến năm 1999-2000, nó đã sử dụng toàn bộ số tiền huy động được cho các chiến dịch marketing tốn kém: vị trí trong Cuộc diễu hành Ngày Lễ Tạ ơn của Macy; quảng cáo trong Super Bowl; xuất hiện trên truyền hình trên các mạng quốc gia. Và kết hợp với mô hình kinh doanh tốn kém quá nhiều chi phí mang lại khách hàng mới và giao sản phẩm trên toàn quốc. 

Dự án này đã đổ hàng triệu USD vào tiếp thị và truyền thông nhưng nó vẫn thất bại thảm hại vì lỗi cơ bản: phớt lờ nhu cầu thực tế của thị trường.

Qua đó, Denelle đã đút kết ra một số yếu tố thường được sử dụng nhất để giải thích vụ phá sản dotcom. Một là các công ty được xây dựng dựa trên các chiến lược tăng trưởng khách hàng như chiến lược marketing tốn kém và bán rẻ sản phẩm (dưới giá vốn) để tối đa hóa thị phần. Một điều khác là các công ty và nhà đầu tư vì cuồng IPO mà dẫn đến khoảng cách giữa định giá và lợi nhuận.

199 cổ phiếu internet (với tổng giá trị vốn hóa thị trường là 450 tỷ USD) là đại diện cho các công ty có tổng doanh thu hàng năm đạt 21 tỷ USD và tổng số lỗ là 6.2 tỷ USD. Điều này kết hợp với sự chuyển dịch của kinh tế vĩ mô (chẳng hạn như lãi suất thấp vào năm 1998) đã tạo ra “thời điểm vàng" giúp cho các công ty tăng ​​lãi suất lên ba lần trong suốt năm 1999.

Nhìn lại, Denelle cho rằng không có gì ngạc nhiên khi bong bóng dotcom vỡ. Ngay cả vào thời điểm đó, nó không phải là một cú sốc lớn đối với họ vì giá cả đã vượt xa giá trị thực tế của sản phẩm. Cùng thời điểm đó, các nhà đầu tư tổ chức bắt đầu rút tiền mặt, các nhà đầu tư cá nhân đang mua vào các công ty dotcom.

Ở thời điểm đó, với 70% trong gói 401 (k) đã bị mất ít nhất 1/5 giá trị. Vốn đầu tư lớn cạn kiệt và các công ty không có lợi nhuận nhận thấy mình không có lợi thế cạnh tranh và cơ sở khách hàng bền vững.

Gói 401 (k) là tài khoản lương hưu cá nhân do chủ lao động tài trợ, khoản đóng góp xác định, như được định nghĩa trong tiểu mục 401 (k) của Bộ luật Thuế vụ Mỹ.

Ngay sau khi “bong bóng vỡ”, quy định được thắt chặt và công nghệ bắt đầu được củng cố. Chỉ có một số ít “tay chơi” với các nguồn lực đủ lớn để tồn tại lâu hơn thị trường gấu tàn bạo diễn ra sau đó.

Liệu những sai lầm tương tự có lặp lại ở mùa đông crypto 2022?

Những sự việc trên có vẻ quen thuộc khi nói đến thị trường crypto năm 2022. Trong năm 2021, hơn 1,200 công ty crypto đã dẫn đầu các vòng gọi vốn, huy động được hơn 25 tỷ USD tiền đầu tư . Chỉ trong nửa đầu năm 2021, CoinMarketCap đã thêm 2,655 tài sản crypto mới, nâng tổng số đồng coin được niêm yết lên 10,810.

Theo Denelle, 12 tháng qua là “hành trình điên rồ”, các dự án crypto tiếp cận nhà đầu tư thông qua các tiêu đề về cách kiếm được lợi nhuận, hợp đồng thông minh nào là tốt nhất, cách sử dụng các tổ chức tự động phi tập trung (DAO) và liệu NFT có trở thành trend trong tương lai. 

Ở thời điểm năm 2020-2021, nền kinh tế thế giới có biến động mạnh (chiến tranh, dịch bệnh,...), lãi suất thấp điên cuồng, dòng vốn “chảy tự do” và các công ty crypto được định giá cao không tương xứng với doanh thu.

Không giống như thảm họa kinh tế đầu thế kỉ 21, khả năng tiếp cận vốn không phải là nguyên nhân dẫn đến thị trường crypto đi vào downtrend. Trên thực tế, dòng vốn hiện nay rất dồi dào. Trong quý 1 của năm 2022, có 9.2 tỷ USD tổng vốn đầu tư vào các công ty crypto. Đây là mức cao mới so với kỷ lục trước đó được thiết lập vào quý 4 năm 2021.

Dù dòng tiền có dấu hiệu chững lại, vào tháng 5, có hơn 4.2 tỷ USD chảy vào thị trường crypto, tăng 89% so với tháng 5/2021. Và các dự án crypto có chiến lược marketing rất rõ ràng: thuê người nổi tiếng quảng cáo sản phẩm, trở thành nhà tài trợ cho các hoạt động thể thao và quảng cáo chính thống.

Đọc thêm Cristiano Ronaldo “bắt tay” cùng Binance phát hành NFT độc quyền.

Ngày nay, lãi suất đang tăng và chưa có dấu hiệu dừng lại. Thị trường chứng khoán phải chịu áp lực lớn khiến giá sụt giảm mạnh. Và mối tương quan đồng biến giữa chứng khoán và tiền điện tử đã trở nên rõ ràng. Ở một mức độ nào đó, một số công ty crypto vẫn chưa tìm ra các mô hình kinh doanh mang lại doanh thu thực sự nhưng nó vẫn có định giá cao và khả năng tiếp cận nhiều vốn.

Denelle cho rằng yếu tố chính dẫn đến sự suy thoái của tiền điện tử là do tỷ suất lợi suất không bền vững. Các nền tảng cho vay muốn thu hút nguồn vốn bằng việc đưa ra lãi suất cao. Điều này dẫn đến việc lạm dụng vay giá rẻ. Sự hỗ trợ của tài sản kỹ thuật số trên nguồn vốn đi vay để thúc đẩy những khoản lợi nhuận cao ngất ngưởng.

Vào tháng 5, trước ngày Terra sụp đổ, Anchor - nền tảng cho vay đã cung cấp lãi suất 20% cho người dùng cho vay UST. Đây được xem là con số “điên rồ" vì ở thời điểm đó, Anchor chưa có doanh thu. Và dự án này được cho là hoạt động theo mô hình ponzi, lấy tiền của người sau trả cho người trước.

Đáng tiếc, các nhà đầu tư vẫn tin vào những điều có vẻ quá tốt là đúng. Như MarginATM đã đưa tin, Mr. B - thành viên chủ chốt của Anchor protocol, dự án cho vay (Lending) trên hệ sinh thái Terra cho biết ông đã cảnh báo CEO Do Kwon nên giảm tỷ lệ lãi suất xuống mức thấp hơn nhưng yêu cầu này không được chấp nhận.

Mr. B nói rằng nền tảng được thiết kế chỉ để cung cấp lãi suất 3.6% để giữ cho hệ sinh thái Terra ổn định. Nhưng nó đã bị thay đổi thành 20% ngay trước khi phát hành.

“Trước khi ra mắt, tôi đã khuyên Do Kwon hạ thấp lãi suất nhưng nó không được chấp nhận.”

Vì vậy, khi sự biến động của thị trường xảy ra, bắt nguồn từ việc các nhà đầu tư tìm cách bán khống UST, khiến UST mất peg. Toàn bộ hệ sinh thái Terra sụp đổ, hơn 40 tỷ USD đã bị xoá sổ chỉ sau 5 ngày. 

Sau Terra, Celsius đã gặp trường hợp tương tự dẫn đến việc phải nộp hồ sơ phá sản ở New York. Mức lợi nhuận cao ở mức 17% được Celsius “chào hàng” với các khoản vay thế chấp bằng Bitcoin. 

Vì vậy, khi Bitcoin và thị trường crypto dump mạnh, Celsius đã tạm dừng việc rút tiền. Dự án được cho là đã xây dựng chiến lược kinh doanh không hợp lý, lợi nhuận và đòn bẩy không bền vững, quá lớn, không có tài sản đảm bảo. Vì thế, Celsius đã không đủ thanh khoản để cung cấp cho khách hàng tiền của họ.

Denelle cho rằng người dùng cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ trên. Theo đó, mọi người trở nên tham lam và bị phấn khích trước “cơ hội làm giàu” từ các dự án này. Từ đó, nhiều nhà đầu tư không thể thu hồi số vốn và gần như mất trắng sau các vụ sập.

Quy định luôn đi sau tác hại của người tiêu dùng. Đó là lý do các dự án, nhà chức trách cần cung cấp kiến thức, các hướng dẫn cho nhà đầu tư về các rủi ro từ thị trường. Nếu các nhà đầu tư cá nhân “bị bỏ rơi”, thị trường này sẽ giống như trong vụ phá sản dotcom, họ sẽ mất lòng tin. Khi lòng tin của khách hàng đã mất, cả thị trường crypto sẽ sớm đi vào ngõ cụt.

Đây không phải là sự kết thúc của thị trường crypto 

Với Denelle, đây không phải là sự kết thúc của thị trường crypto. Trên thực tế, nó chỉ là sự khởi đầu. Đây chắc chắn sẽ là một khoảng thời gian khó khăn cho ngành, nhưng nó sẽ thách thức mọi người trưởng thành, giống như cách mà bong bóng dotcom đã thay đổi quỹ đạo của các công ty internet.

Internet đã sống sót sau khi “bong bóng vỡ” vào năm 2000. Nhưng nó đã buộc các công ty còn tồn tại và công ty mới tập trung vào các sản phẩm thực với các mô hình kinh doanh khả thi. 

Đây hẳn là một khoảnh khắc quyết định đối với tất cả những người đầu tư hoặc làm trong lĩnh vực blockchain và tiền điện tử. Đây được xem một thách thức để chứng minh giá trị thực tế của thị trường kỹ thuật số trong thế giới thực. 

Để tiền điện tử quay trở lại giá trị cốt lõi, các dự án cần tập trung vào khả năng tương tác, tính minh bạch, đổi mới, khả năng tiếp cận và phân cấp.

Đọc thêm: Hàng loạt sàn giao dịch tiền điện tử không thể truy cập