Cách đọc dữ liệu thị trường options trong crypto
Thông thường, thị trường quyền chọn luôn có tính dự báo trong tương lai do công cụ này phản ánh một phần kỳ vọng của các nhà đầu tư. Vậy làm sao để hiểu và khai thác các dữ liệu từ sản phẩm này?
Tại sao lại nói quyền chọn có khả năng dự báo thị trường?
Mỗi quyền chọn thông thường đều có hai thông số để nhà đầu tư lựa chọn đó là mức giá thực hiện và thời gian đáo hạn.
Các sản phẩm phái sinh như quyền chọn thường được rất nhiều nhà đầu tư lớn (đặc biệt là tổ chức) sử dụng để phòng hộ vị thế của họ. Vì thế, khi họ mở một vị thế quyền chọn đồng nghĩa với việc họ đang đặt ra một kỳ vọng nào đó về giá trong một khoảng thời gian nhất định sắp tới.
Ví dụ, một quỹ đầu tư đang nắm một vị thế khoảng 1 tỷ USD giá trị Bitcoin. Với vị thế này, khi rủi ro xảy ra, họ không thể “market sell" ngay lập tức được vì sẽ bị tác động rất lớn bởi trượt giá.
Do đó, khi họ nhận định rủi ro Bitcoin sẽ giảm trong khoảng 1 tháng tới với một tỷ lệ nào đó, họ sẽ mở vị thế quyền chọn bán (put option) để phòng tránh rủi ro này.
Khi đó, thông tin quỹ đầu tư kể trên mở put options sẽ được phản ánh qua các dữ liệu thị trường options (như khối lượng giao dịch mở, mức giá thực hiện, giá put option, …).
Từ đó, chúng ta có thể phần nào đoán ra góc nhìn của quỹ đầu tư đó về thị trường. Thông thường, các quỹ đầu tư hay các nhà đầu tư chuyên nghiệp sẽ sử dụng quyền chọn rất nhiều. Vì vậy, các phân tích và góc nhìn của họ về thị trường sẽ có một độ tin cậy nhất định.
Các nguồn dữ liệu để theo dõi thị trường quyền chọn crypto
Người dùng có rất nhiều lựa chọn từ miễn phí đến trả phí đối với dữ liệu quyền chọn trong thị trường crypto.
Đối với nguồn dữ liệu miễn phí, các bạn có thể tham khảo dự liệu từ Deribit, đây là sàn giao dịch options có khối lượng và OI lớn nhất thời điểm hiện tại (không tính các sàn như CME).
Hơn nữa ở trang web miễn phí của Deribit cũng có rất nhiều chỉ số về thị trường options khác nhau để các bạn có thể theo dõi (như Volatility Index, Options Skew, Volatility Smile, …).
Các bạn có thể truy cập các dữ liệu đó tại đây.
Ngoài ra, đối với nguồn dữ liệu miễn phí, các bạn cũng có thể tham khảo thêm The Block ở mục options, tuy không chi tiết như Deribit nhưng The Block có nhiều nguồn dữ liệu hơn từ các sàn giao dịch khác nhau.
Bên cạnh đó, với các dữ liệu miễn phí, bạn đọc nếu có một chút kỹ năng lập trình có thể truy cập vào API của các sàn giao dịch như Binance, Deribit, Bybit, … để lấy dữ liệu chi tiết tới từng lệnh giao dịch trên sàn đó.
Ngoài ra, các bạn cũng có thể tham khảo một vài nền tảng dưới đây:
- Laevitas: Khi trả phí, các bạn có thể theo dõi chi tiết dữ liệu options trên khung thời gian ngắn trên nhiều sàn giao dịch khác nhau. Bên cạnh đó, nền tảng này cũng cung cấp trình giả lập chiến lược giao dịch phù hợp cho những nhà đầu tư muốn thử nghiệm chiến lược của mình với options.
- Cryptoquant và Glassnode: Cung cấp dữ liệu options chi tiết hơn và ở khung thời gian nhỏ hơn khi các bạn trả phí, ngoài ra, hai nền tảng này cũng cung cấp nhiều dữ liệu on-chain quan trọng đối với Bitcoin và Ethereum.
Một vài dữ liệu cần chú ý với options
Open interest (OI) và khối lượng giao dịch
Đầu tiên là 2 dữ liệu đơn giản nhất khi theo dõi thị trường options, OI và khối lượng giao dịch sẽ cho chúng ta biết cơ bản về nhu cầu hiện tại của nhà đầu tư với thị trường options.
Như hình trên, chúng ta có thể thấy OI đối với hợp đồng giao dịch Bitcoin có xu hướng tăng từ tháng 11/2023, tuy nhiên lại giảm vào thời điểm đầu tháng 1/2024.
Lúc này, chúng ta có thể hiểu rằng, các nhà đầu tư đang mở nhiều vị thế options hơn so với thông thường trước sự kiện phê duyệt Bitcoin ETF spot. Điều này có nghĩa là biến động thị trường trong thời gian tới có thể sẽ diễn ra mạnh.
Và ngược lại, khi khối lượng giao dịch và OI giảm thì các nhà đầu tư sẽ ít kỳ vọng vào biến động mạnh của thị trường hơn.
Cũng có trường hợp, sau khi thị trường biến động mạnh thì nhà đầu tư mới bắt đầu mở vị thế quyền chọn dẫn tới OI và volume tăng đột biến. Điều này vừa có nghĩa là 2 chỉ số này cũng có tính dự báo (tài sản có thể biến động mạnh trong tương lai) nhưng cũng có nghĩa là 2 chỉ số này đã bị trễ.
Lúc này chúng ta sẽ cần phải quan sát nhiều dữ liệu khác để có phân tích chính xác hơn.
Implied Volatility (IV)
Implied Volatility (IV) là chỉ số được suy ra từ công thức tính toán giá trị hợp lý của options (thường là theo công thức Black Scholes).
Với một quyền chọn đáo hạn trong 1 tháng tiếp theo có IV bằng 40%. Có nghĩa là các nhà đầu tư nếu mua quyền chọn đó với mức giá hiện tại thì đồng nghĩa với việc họ kỳ vọng giá tài sản trong một tháng tới sẽ biến động khoảng 3% (vì con số 40% sẽ được tính toán theo phương pháp annualized).
Ở giao dịch quyền chọn của Bybit, các con số % ở dưới các mức giá mua, bán biểu thị cho IV.
Vì vậy, IV thường sẽ chính xác hơn so với OI hay khối lượng giao dịch trong việc phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư.
Các bạn có thể theo dõi chỉ số IV tại các nền tảng như The Block hay Deribit. Tuy nhiên cần lưu ý IV của mỗi quyền chọn với mức đáo hạn và mức giá khác nhau là khác nhau mà các nền tảng trên thường hiển thị IV tại mức giá ATM và thời gian đáo hạn là 7, 30 hoặc 90 ngày.
Cũng vì lý do kể trên để có thể biết chính xác hơn kỳ vọng của nhà đầu tư với các khoảng thời gian khác nhau ta sẽ cần phải theo dõi thêm term structure.
Term Structure
Về cơ bản, term structure là biểu đồ hiển thị IV trên nhiều thời gian đáo hạn khác nhau (tại mức giá ATM).
Trên lý thuyết, biểu đồ term structure sẽ là một đường đốc hướng lên trên vì thời gian đáo hạn càng lâu thì kỳ vọng về lợi nhuận cũng như rủi ro của tài sản sẽ càng lớn. Dẫn tới mức độ biến động sẽ càng cao.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt xu hướng này sẽ bị phá vỡ và đây có thể là cơ hội để chúng ta có thể long/short IV (thông qua options) với kỳ vọng xu hướng của đường term structure sẽ trở về bình thường.
Giả sử trong giai đoạn Bitcoin ETF spot đang là chủ đề nóng của thị trường, đường term structure có xu hướng tăng cao ở các thời gian đáo hạn ngắn nhưng lại giảm ở các thời gian đáo hạn dài hơn.
Điều này có nghĩa là thị trường đang kỳ vọng biến động lớn trong ngắn hạn và sẽ tắt dần trong khoảng thời gian sau đó. Các trader muốn giao dịch theo xu hướng sẽ muốn chọn khoảng thời gian sau để giao dịch (do kỳ vọng biến động thấp thì sẽ bớt rủi ro hơn).
Ngược lại, các trader ưa thích rủi ro và kiếm lời trong ngắn hạn sẽ có xu hướng tận dụng khoảng thời gian biến động cao kể trên để thu về lợi nhuận.
Volatility Skew
Một chỉ số khác của thị trường options chúng ta cũng nên theo dõi đó là volatility skew. Đây là đường biểu thị IV trên các mức giá đáo hạn khác nhau trong cùng một thời gian đáo hạn của một options.
Thông thường, đường volatility skew sẽ có dạng như hình đưới đây.
Tuy nhiên trong một số trường hợp đường này lại biến đổi có hình dạng như dưới đây.
Ví dụ như hình trên, IV đang cao hơn ở các mức giá thực hiện (strike) thấp và thấp hơn ở các mức giá thực hiện cao (đối với cùng một thời điểm đáo hạn). Điều này đồng nghĩa với việc, các nhà đầu tư đang mua vào nhiều options hơn ở các mức giá thấp.
Việc này có nghĩa là họ đang kỳ vọng sẽ có rủi ro trong khoảng thời gian sắp tới và mua vào nhiều options OTM put khiến IV bị lệch về bên trái, báo hiệu giá có khả năng giảm và ngược lại.