TWAMM: Công cụ tối ưu hóa giá dành cho người dùng DeFi

TWAMM là gì?

TWAMM (Time-weighted Automated Market Maker) là cơ chế giao dịch on-chain, được thiết kế để chia nhỏ các lệnh có khối lượng giao dịch lớn và thực hiện chúng dần dần trong một khoảng thời gian.

Điều này giúp giảm thiểu các vấn đề thường gặp như biến động giá mạnh hoặc cạn kiệt thanh khoản, đồng thời đảm bảo giá giao dịch gần với giá trung bình theo thời gian (TWAP).

Không giống như các AMM truyền thống như Uniswap hay Stableswap của Curve Finance, TWAMM vẫn còn tương đối mới mẻ trong lĩnh vực DeFi. Tuy nhiên, với việc Uniswap v4 giới thiệu tính năng TWAMM thông qua các "hooks" tùy chỉnh, cơ chế này đã trở nên phổ biến hơn.

Một số giao thức còn gọi đây là tính năng DCA (Dollar-Cost Averaging) do khả năng thực hiện các lệnh mua bán theo thời gian một cách hiệu quả.

Nhận diện vấn đề về tác động giá - Price impact

Tạo lập thị trường (Market Making) đóng vai trò quan trọng trong việc cân bằng cung và cầu, đảm bảo thị trường vận hành ổn định. Các nhà tạo lập thị trường truyền thống kiếm lợi nhuận từ chênh lệch giá mua (bid) và giá bán (ask).

Ví dụ, tại Hàn Quốc, các công ty chứng khoán tham gia chương trình Market Making Scheme, cung cấp giá bid và ask cho tài sản kém thanh khoản, qua đó kiếm lợi nhuận từ phí giao dịch và chênh lệch giá.

Tuy nhiên, trong DeFi, không tồn tại trung gian nên market maker truyền thống không thể hoạt động. Để giải quyết vấn đề này, Uniswap đã giới thiệu AMM trở thành nguyên lý cơ bản của các sàn giao dịch phi tập trung (DEX).

AMM hoạt động dựa trên công thức Constant Product: x*y=k

Trong đó, x và y là số lượng hai loại token trong pool, và k là một hằng số. Giá token được xác định theo tỷ lệ số lượng token trong pool, giúp duy trì tính thanh khoản và tự động điều chỉnh giá mà không cần sự can thiệp của bên thứ ba.

Ví dụ về price impact trong CPAMM. Giả sử một liquidity pool ETH/USDC có:

• Trước giao dịch: x = 1 ETH, y = 2,000 USDC, k=2,000, giá ETH là 2,000 USDC.
• Sau khi mua 2,000 USDC:
  • y = 4,000, x = 2,000/4,000 = 0.5 ETH.
  • Giá mới: 1 ETH = 4,000 USDC.

Điều này tạo ra một mức tác động giá lớn: người mua chỉ nhận được 0.5 ETH với giá đắt gấp đôi (4,000 USDC so với 2,000 USDC ban đầu). Khác với thị trường truyền thống, nơi các nhà tạo lập thị trường hấp thụ cú sốc giá, trong AMM, toàn bộ gánh nặng từ sự thay đổi giá đều đè lên người giao dịch.

Vì vậy, có thể thấy rằng điều đang xảy ra trong thế giới DeFi khác biệt hoàn toàn so với thị trường thực, nơi gánh nặng từ cú sốc giá sẽ đè lên vai các nhà tạo lập thị trường.

Vấn đề tác động giá khiến những người giao dịch lệnh lớn tránh thực hiện giao dịch, điều này tác động tiêu cực đến thị trường nói chung về dòng vốn và sự sôi động trong giao dịch. Dù lệnh lớn có thể được chia nhỏ, sự bất tiện từ việc kéo dài thời gian giao dịch và phí gas cao khiến người dùng ngần ngại thực hiện các lệnh lớn.

Để giải quyết các vấn đề này, TWAMM (Time-Weighted Automated Market Maker) ra đời, được lấy cảm hứng từ cơ chế TWAP (Time-Weighted Average Price).

Giải pháp: Hiểu về TWAMM

Cơ sở lý thuyết hình thành TWAMM

TWAMM dựa trên nguyên lý của TWAP, một thuật toán giao dịch truyền thống được sử dụng để thực hiện lệnh dài hạn theo giá trung bình có trọng số theo thời gian. TWAP đảm bảo rằng các lệnh lớn được thực hiện dần dần, giảm thiểu tác động giá đột ngột.

Giả sử có một lệnh mua cổ phiếu Apple trị giá 100 triệu USD trong 8 giờ. TWAP sẽ chia lệnh này thành nhiều phần nhỏ. Tương đương với việc mua khoảng 350 cổ phiếu Apple mỗi 100 mili-giây trong khoảng thời gian 8 giờ. Điều này giúp giảm tác động đến giá thị trường do việc thực hiện lệnh quá lớn trong một lần.

TWAMM áp dụng nguyên lý này vào môi trường blockchain bằng cách chia các lệnh lớn thành vô số lệnh ảo nhỏ và xử lý chúng tuần tự trên một AMM nhúng (embedded AMM). Cách tiếp cận này vừa tận dụng tính toán hiệu quả, vừa tối ưu hóa chi phí giao dịch on-chain.

Cơ chế TWAMM

Về mặt lý thuyết, TWAMM liên quan đến việc thực hiện các giao dịch lớn bằng cách chia chúng thành các đơn vị nhỏ. Tuy nhiên, thực hiện vô số giao dịch có chứa thông tin chi tiết on-chain (đặc biệt là trên mạng Ethereum) dẫn đến chi phí mạng lớn và không khả thi.

Do đó, cơ chế TWAMM khả thi trên blockchain thực tế được thực hiện như sau:

TWAMM hoạt động riêng biệt với một embedded AMM, vì vậy việc gửi lệnh qua TWAMM không ảnh hưởng đến thanh khoản trong AMM. Nghĩa là, lệnh được gửi đến một AMM độc lập và tạo ra một Order Pool duy nhất.

Đồng thời, vô số các lệnh ảo nhỏ được thực hiện theo thời gian dựa trên giá thị trường ban đầu của tài sản, quy mô vốn của nhà giao dịch và khoảng thời gian giao dịch đã được thiết lập.

Không có sự thay đổi nào đối với thanh khoản thực tế vì đây là lệnh ảo, nhưng theo thời gian, nó gây ra thay đổi tỷ lệ trao đổi tài sản, hay nói cách khác là giá, giống như khi một lệnh thực sự được thực hiện.

Giao dịch trong Order Pool được tạo ra trên TWAMM độc lập với thanh khoản thị trường, vì vậy có sự chênh lệch giữa giá thị trường của tài sản và giá của nó trên TWAMM.

Hơn nữa, Order Pool mở cho các nhà giao dịch thông thường, do đó có nhu cầu về giao dịch chênh lệch giá vì tồn tại sự khác biệt giá. Do vậy, những người tham gia thực hiện giao dịch chênh lệch giá trên Order Pool, và kết quả là giao dịch được thực hiện ở mức giá gần bằng giá trung bình có trọng số (TWAP).

Cho đến khi khoảng thời gian do nhà giao dịch thiết lập hết hạn, giao dịch chênh lệch giá tiếp tục thông qua cơ chế trên, giảm thiểu tác động giá và thực hiện các giao dịch tài sản quy mô lớn.

Những hạn chế của TWAMM

TWAMM, dù mang lại lợi ích trong việc giảm tác động giá, vẫn có những hạn chế khiến nó ít được các nhà giao dịch quy mô lớn ưa chuộng. Chi tiết giao dịch như kích thước vốn và thời gian thực hiện đều được công khai trên chuỗi, tạo nguy cơ bị tấn công hoặc phân tích bởi bên thứ ba.

Ngoài ra, thời gian giao dịch kéo dài qua nhiều block có thể gây bất tiện cho các nhà đầu tư cần sự nhanh chóng, khiến họ ưu tiên các giải pháp như giao dịch P2P qua thị trường OTC để bảo mật hơn.

Bên cạnh đó, TWAMM cũng dễ bị ảnh hưởng bởi tấn công sandwich, một chiến lược front-running và back-running nhằm trục lợi từ sự thay đổi giá. Kẻ tấn công theo dõi các giao dịch đang chờ xử lý trên mạng blockchain, sau đó đặt lệnh mua ngay trước và lệnh bán ngay sau giao dịch đó để trục lợi từ sự thay đổi giá.

Ví dụ, nếu một nhà giao dịch muốn mua 10 ETH trong một pool AMM trên mạng Ethereum, kẻ tấn công sẽ trả phí gas cao hơn để mua ETH trước giao dịch ban đầu. Khi giá ETH tăng, chúng nhanh chóng bán ETH và thu lợi từ chênh lệch giá, trong khi người thực hiện giao dịch ban đầu phải chịu thiệt hại.

Trong TWAMM, các giao dịch cũng công khai on-chain, điều này tạo nguy cơ bị tấn công sandwich. Tuy nhiên, điểm khác biệt của TWAMM là các lệnh lớn được chia nhỏ và thực hiện qua nhiều block, khiến việc thực hiện tấn công trong một block duy nhất trở nên khó khăn. Thêm vào đó, sự tham gia của nhiều arbitrageurs giúp điều chỉnh giá trong quá trình giao dịch, làm giảm khả năng kẻ tấn công đạt được lợi nhuận chắc chắn.

Mặc dù rủi ro tấn công sandwich trên một block duy nhất là rất thấp, nhưng nếu các kỹ thuật tấn công qua nhiều block được phát triển, TWAMM sẽ trở nên dễ bị tổn thương.

Báo cáo từ Paradigm cũng cảnh báo rằng nếu các công cụ MEV (Miner Extractable Value) đa block trở nên phổ biến, nguy cơ tấn công sandwich nhắm vào TWAMM có thể gia tăng. Điều này đặt ra thách thức cho các giao thức DeFi trong việc nâng cấp cơ chế bảo mật và giảm thiểu rủi ro từ các tấn công khai thác đa block trong tương lai.

Paradigm cũng thừa nhận nguy cơ tiềm ẩn của những rủi ro này:

Đọc thêm: Bản nâng cấp Pectra: Yếu tố cách mạng hóa Staking trên Ethereum