Vì sao AI cần đến Crypto để trở nên tốt hơn?

Mới đây, quỹ đầu tư Variant, đã xuất bản một bài viết chia sẻ quan điểm về mối quan hệ cộng sinh giữa trí tuệ nhân tạo (AI) mã nguồn mở và công nghệ blockchain.

Bài viết tập trung vào cách thức crypto có thể giải quyết những thách thức về nguồn lực trong việc phát triển AI, từ đó mở ra cánh cửa cho một hệ sinh thái AI công bằng, minh bạch và đổi mới hơn.

Thực trạng đáng quan ngại của AI: Tập trung hóa và thiếu cạnh tranh

Quỹ Variant đưa ra cảnh báo về sự tập trung hóa đang diễn ra trong lĩnh vực AI. Cũng giống như mạng xã hội trước đây, lĩnh vực AI đang trên đà lặp lại sai lầm tập trung quyền lực vào tay một số ít công ty công nghệ lớn.

Variant dẫn chứng kết quả một cuộc thăm dò năm 2024 của Trung tâm Nghiên cứu Pew, cho thấy 64% người Mỹ tin rằng mạng xã hội có tác động tiêu cực, và tới 78% cho rằng các công ty mạng xã hội có quá nhiều quyền lực, ảnh hưởng trong xã hội.

Những "gã khổng lồ" này kiểm soát hầu hết dữ liệu, sức mạnh tính toán và các mô hình AI tiên tiến, tạo ra một môi trường phát triển khép kín, thiếu cạnh tranh và tiềm ẩn nhiều rủi ro:

• Kiểm soát thông tin: AI có khả năng xử lý và phân tích thông tin ở quy mô lớn, ảnh hưởng đến cách con người tiếp cận và hiểu biết về thế giới. Việc tập trung quyền lực AI có thể dẫn đến kiểm soát thông tin, thao túng dư luận và thậm chí là kiểm duyệt.
• Thiếu công bằng: AI được huấn luyện trên dữ liệu có thể phản ánh những thành kiến hiện có trong xã hội, dẫn đến sự bất công và phân biệt đối xử. Ví dụ, các hệ thống AI được sử dụng trong tuyển dụng hoặc tư pháp hình sự có thể thiên vị đối với một số nhóm người nhất định.
• Kìm hãm sự đổi mới: Môi trường cạnh tranh khép kín kìm hãm sự phát triển của các giải pháp AI mới. Các công ty nhỏ và các nhà nghiên cứu độc lập khó có thể cạnh tranh với các "ông lớn" công nghệ, dẫn đến sự trì trệ trong đổi mới.

AI mã nguồn mở: Giải pháp tiềm năng và những thách thức

Phát triển AI theo mô hình mã nguồn mở, nơi mọi người đều có thể đóng góp và sử dụng, được quỹ Variant coi là giải pháp thay thế cho vấn đề tập trung hóa. Tuy nhiên, AI mã nguồn mở hiện phải đối mặt với "bài toán nguồn lực" nan giải:

• Chi phí tính toán khổng lồ: Huấn luyện mô hình AI, đặc biệt là các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM), đòi hỏi sức mạnh xử lý cực lớn từ hàng chục nghìn GPU cao cấp, trung tâm dữ liệu quy mô lớn và hệ thống làm mát phức tạp. Chi phí này vượt quá khả năng của hầu hết các cá nhân, tổ chức nghiên cứu và thậm chí cả một số quốc gia.
• Nhu cầu dữ liệu đào tạo đồ sộ: AI cần được huấn luyện trên lượng dữ liệu khổng lồ và đa dạng để có thể học hỏi và phát triển. Tuy nhiên, dữ liệu này thường bị các công ty lớn kiểm soát và không được chia sẻ công khai. Việc thu thập và xử lý dữ liệu cũng gặp phải nhiều thách thức về quyền riêng tư và bảo mật.

Để hiểu rõ hơn về "bài toán nguồn lực" trong phát triển AI mã nguồn mở, Variant đã đưa ra một số ví dụ cụ thể.

Đầu tiên là mô hình LLaMa của Meta.

Mặc dù Meta đã công khai miễn phí "trọng số" của LLaMa (những thông số quan trọng giúp mô hình hoạt động), cho phép mọi người tải về và sử dụng, nhưng quá trình huấn luyện ban đầu để tạo ra LLaMa lại diễn ra bí mật và tốn nhiều chi phí. Các nhà nghiên cứu độc lập không thể tham gia vào quá trình huấn luyện này vì họ không có đủ máy móc mạnh mẽ và dữ liệu cần thiết.

Một ví dụ khác được Variant nhắc đến là dự án BLOOM.

Đây là một minh chứng cho sức mạnh của sự hợp tác cộng đồng trong phát triển AI mã nguồn mở. Dự án đã quy tụ 1,000 nhà nghiên cứu từ hơn 70 quốc gia và 250 tổ chức, nhưng vẫn phải mất một năm để hoàn thành một lần huấn luyện với 3 triệu Euro tiền tài trợ từ các cơ quan nghiên cứu của Pháp.

Tuy nhiên, việc phối hợp giữa một cộng đồng lớn như vậy và quá trình xin tài trợ từ các cơ quan nghiên cứu là vô cùng phức tạp và tốn thời gian. Variant cho rằng, việc phụ thuộc vào thiện chí và các khoản tài trợ sẽ không phải là giải pháp bền vững về lâu dài cho sự phát triển của AI mã nguồn mở.

Crypto: Chìa khóa giải quyết "bài toán nguồn lực"

Crypto, với cơ chế quyền sở hữu thông qua token và khả năng huy động vốn từ cộng đồng, có thể là chìa khóa để giải quyết bài toán nguồn lực của AI mã nguồn mở:

• Khuyến khích đóng góp: Người dùng đóng góp sức mạnh tính toán, dữ liệu hoặc chuyên môn cho dự án AI sẽ được thưởng bằng token. Điều này tạo động lực cho sự tham gia của cộng đồng, biến việc phát triển AI trở thành một nỗ lực chung.

1. Phân tán quyền lực: Thay vì tập trung vào một số ít công ty, quyền sở hữu và kiểm soát AI sẽ được phân tán cho cộng đồng thông qua token. Điều này đảm bảo tính công bằng, minh bạch và tránh lạm dụng quyền lực.

• Huy động vốn hiệu quả: Crypto cho phép các dự án AI huy động vốn trực tiếp từ cộng đồng thông qua các hình thức như ICO (Initial Coin Offering) hoặc IEO (Initial Exchange Offering). Điều này giúp các dự án có thể tiếp cận nguồn lực tài chính cần thiết mà không phải phụ thuộc vào các nhà đầu tư truyền thống.

Variant đặc biệt nhấn mạnh mô hình "Protocol Model", nơi người dùng đóng góp sức mạnh tính toán để huấn luyện mô hình AI sẽ nhận được token đại diện cho quyền sở hữu một phần mô hình đó.

Họ được hưởng lợi nhuận từ việc sử dụng mô hình trong tương lai, tỷ lệ thuận với mức độ đóng góp của họ. Điều này khuyến khích người dùng tham gia và đảm bảo tính công bằng trong việc phân phối lợi nhuận.

Lợi ích của AI mã nguồn mở kết hợp Crypto

Sự kết hợp giữa AI mã nguồn mở và crypto mang đến nhiều lợi ích:

• Xây dựng mô hình AI mạnh mẽ hơn: Crypto cho phép huy động sức mạnh tính toán và dữ liệu từ cộng đồng, tạo điều kiện để xây dựng các mô hình AI lớn và phức tạp hơn, vượt qua giới hạn của các hệ thống AI hiện tại.
• Thúc đẩy đổi mới: Môi trường mở, phi tập trung và được khuyến khích bởi cơ chế token thúc đẩy sự sáng tạo, thử nghiệm và hợp tác trong nghiên cứu AI. Điều này dẫn đến nhiều đột phá trong lĩnh vực AI, mang lại lợi ích cho toàn xã hội.
• Đảm bảo tính công bằng và minh bạch: Crypto giúp phân tán quyền lực và kiểm soát AI, đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong việc phát triển và sử dụng AI.
• Tăng cường khả năng tiếp cận: AI mã nguồn mở kết hợp với crypto giúp AI trở nên dễ tiếp cận hơn với mọi người, bao gồm cả các cá nhân, tổ chức nhỏ và các nước đang phát triển.

Bitcoin là một ví dụ điển hình cho thấy sức mạnh của mã nguồn mở kết hợp với crypto. Mạng lưới Bitcoin, với sự tham gia của hàng triệu người dùng trên khắp thế giới, đã trở thành hệ thống máy tính mạnh mẽ nhất thế giới, vượt xa khả năng của bất kỳ siêu máy tính nào.

Điều này cho thấy tiềm năng to lớn của việc kết hợp mã nguồn mở và crypto trong việc giải quyết các bài toán phức tạp, bao gồm cả việc phát triển AI.

Variant kết luận rằng sự kết hợp giữa AI mã nguồn mở và crypto sẽ mang đến một tương lai tươi sáng hơn cho AI, nơi công nghệ này được phát triển và sử dụng vì lợi ích chung.

Crypto sẽ giải quyết những thách thức về nguồn lực, tạo điều kiện cho sự tham gia của cộng đồng, thúc đẩy sự phát triển của các mô hình AI tiên tiến, công bằng và minh bạch.

Đọc thêm: Người dùng có thể kiểm tra airdrop từ Orbiter Finance