Vitalik Buterin giới thiệu về layer 3

Trong bài đăng trên web ngày 17/9, nhà sáng lập Ethereum chia sẻ định nghĩa layer 2 và bàn luận về tương lai của layer 3.

Blockchain thường được chia thành giải pháp layer 1 hoặc layer 2. Layer 1 là lớp cơ sở của một hệ sinh thái, tiêu biểu là Ethereum, Cardano và Solana. Giải pháp layer 2 được liên kết với layer 1 và mở rộng quy mô cho chuỗi chính. 

Trong bài viết ngày 17/9 (tại đây), Vitalik Buterin khẳng định layer 3 vẫn có thể tồn tại. Tuy nhiên, chúng ta không thể xếp chồng 1 mạng lưới khác lên layer 2 để tăng khả năng mở rộng. 

Theo Buterin, việc xếp chồng 2 lớp có thiết kế tương tự lên nhau gặp phải một số trở ngại. Chẳng hạn, các lớp sẽ bị giới hạn về tính khả dụng dữ liệu. Ngoài ra, tính năng rút tiền khẩn cấp chủ yếu phụ thuộc vào băng thông của layer 1.

Buterin cho rằng ý tưởng “rollup chồng lên rollup” cũng không cung cấp khả năng mở rộng cao hơn so với giải pháp layer 3. Ở giải pháp layer 2, giao dịch được đem ra khỏi chuỗi chính để xử lý, sau đó dữ liệu được nén lại và lưu trữ trên layer 1. Nhờ vậy, mạng lưới đảm bảo giao dịch có thể truy cập và xác minh được.

Trong trường hợp chuyển token đơn giản, dữ liệu sẽ giảm từ 100 xuống 16 byte. Đối với các giao dịch ZK-SNARK, dữ liệu được nén từ 600 byte xuống còn 80 byte, Buterin cho biết. ZK-SNARK là công nghệ cho phép người dùng chứng minh tính xác thực của thông tin mà không cần trực tiếp tiết lộ thông tin đó. 

Tuy nhiên, Buterin lưu ý dữ liệu chỉ có thể được nén 1 lần. Ngay cả khi có thể nén thêm, thuật toán của máy nén thứ 2 sẽ được tích hợp vào máy nén thứ nhất. Cuối cùng, dữ liệu sẽ cho ra cùng kết quả. 

“Đây là lý do tại sao việc chồng 2 rollup lên nhau sẽ không mang lại lợi ích lớn về khả năng mở rộng”, nhà sáng lập viết.

3 ứng dụng layer 3 tiềm năng

StarkWare, công ty phát triển giải pháp layer 2 StarkNet, đã vạch ra 3 tình huống sử dụng layer 3 khả thi. Buterin đánh giá cao cả 3 ý tưởng này. 

Ở trường hợp thứ nhất, layer 3 có thể cung cấp những tính năng khác, điển hình như quyền riêng tư cho người dùng. Mục đích của layer3 ở đây không còn là mở rộng quy mô. Layer 2 sẽ đóng vai trò mở rộng cho nền tảng và layer 3 sẽ hỗ trợ các chức năng khác.

Trong tầm nhìn thứ 2, layer 2 cung cấp khả năng mở rộng chung còn layer 3 mở rộng quy mô tùy chỉnh thông qua các ứng dụng chuyên biệt. Layer 3 sẽ tính toán dữ liệu bằng các công cụ ngoài Ethereum Virtual Machine (EVM) và rollup. Qua đó, dữ liệu sẽ được nén theo các định dạng cụ thể.

Theo ý tưởng cuối cùng, layer 3 có thể cung cấp khả năng mở rộng thông qua các giải pháp Validium, sử dụng SNARK để xác minh dữ liệu. Một bên thứ 3 đáng tin cậy sẽ chịu trách nhiệm quản lý dữ liệu. Buterin nhận xét Validium thường “bị đánh giá thấp” và “rẻ hơn nhiều” so với rollup. Điểm trừ của công nghệ Validium có lẽ là tính bảo mật không cao.

Layer 3 cân bằng chi phí và thời gian xử lý giao dịch 

Mặc dù khá rẻ, giao dịch rollup phải trả 1 khoản phí cố định cao mỗi khi gửi một loạt giao dịch đến layer 1. Đối với Optimistic rollup, phí cố định có thể lên tới 21,000 gas cho mỗi “nhóm” giao dịch. Với ZK rollup, phí có thể lên tới 400,000 gas.

Nếu rollupstrì hoãn để gửi nhiều giao dịch hơn và tiết kiệm chi phí, người dùng lại phải tốn nhiều thời gian chờ xác minh giao dịch. Trong trường hợp của ZK rollup, với tốc độ xử lý 5 giao dịch/s, gas trên mỗi giao dịch có thể đạt 10,368. Khi thời gian xử lý tăng lên 1 phút, lượng gas sẽ giảm xuống còn 2,368.

Vậy khi chèn 1 ZK rollup bên trong 1 ZK rollup khác thì sao? Lượng gas trên mỗi giao dịch giảm xuống còn 501 với thời gian xử lý các đợt giao dịch vào khoảng 12 giây. Do đó, layer 3 có thể giải được bài toán khó về thời gian và chi phí cho rollup.

Định nghĩa layer 2

Theo Buterin, việc xếp chồng các giải pháp mở rộng giống nhau không mang lại hiệu quả. Tuy nhiên, ông cho rằng câu chuyện sẽ thay đổi nếu layer 2 và layer 3 phục vụ cho các mục đích khác nhau trong cấu trúc 3 lớp.

Nói về định nghĩa layer 2, Buterin chỉ ra 3 thuộc tính chính:

• Mục đích là tăng khả năng mở rộng
• Tuân theo mô hình “blockchain bên trong blockchain”: có cơ chế riêng để xử lý giao dịch và trạng thái nội bộ
• Thừa hưởng toàn bộ khả năng bảo mật của chuỗi Ethereum

Theo định nghĩa của nhà sáng lập Ethereum, các giải pháp Optimistic và ZK là layer 2. Trong khi đó, Validium, cơ chế tổng hợp bằng chứng (proof aggregation), hệ thống bảo mật on-chain và Solidity khó có thể xếp vào nhóm layer 2 hay layer 3.

Buterin cho rằng “vẫn còn quá sớm để có được định nghĩa khi cấu trúc của hệ sinh thái Rollup chưa hoàn thiện”. Bên cạnh đó, layer 3 hiện tại chỉ mới là lý thuyết. Khi hệ sinh thái layer 2 phát triển, nhà sáng lập hy vọng các cấu trúc layer 3 sẽ đóng vai trò lớn hơn.

Như MarginATM đưa tin (tại đây), Ethereum vừa hoàn thành bản nâng cấp The Merge, chuyển đổi từ cơ chế Proof-of-Work (PoW) sang Proof-of-Stake (PoS). Không chỉ tiết kiệm 99.95% năng lượng, sự kiện còn mở ra không gian để các giải pháp mở rộng phát triển, bao gồm các layer 2 hay thậm chí là layer 3. 

Đọc thêm: SEC yêu cầu kiểm soát ETH vì đa số node được đặt tại Mỹ