Price Impact là gì? Price Impact khác gì so với Slippage?

Price Impact là gì?

Price Impact (Tác động giá) là mức độ ảnh hưởng của một lệnh mua hoặc bán đơn lẻ đến giá thị trường của tài sản được giao dịch. Price impact có mối quan hệ trực tiếp với tính thanh khoản của tài sản, nhưng cũng bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác như khối lượng giao dịch và độ biến động của tài sản.

Trong thị trường tiền mã hóa, tác động giá xuất hiện khi thanh khoản của một cặp giao dịch không đủ lớn để hấp thụ toàn bộ lệnh mà không làm thay đổi giá thị trường. Nói cách khác, price impact đo lường mức độ "trượt giá" do lệnh giao dịch của bạn tạo ra. Lệnh càng lớn so với thanh khoản sẵn có, mức tác động giá càng cao.

Price Impact trong DeFi

Trong tài chính phi tập trung, price impact đặc biệt quan trọng vì một số cặp giao dịch có thanh khoản hạn chế. Trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX), price impact phụ thuộc trực tiếp vào lượng thanh khoản có sẵn trong nhóm thanh khoản (liquidity pool) của cặp giao dịch đó.

• Nếu tài sản có thanh khoản thấp, price impact sẽ cao, nghĩa là một giao dịch lớn có thể làm thay đổi giá một cách đáng kể.
• Nếu tài sản có thanh khoản cao, price impact sẽ thấp, giúp duy trì giá ổn định ngay cả với các lệnh lớn.

Với các tài sản thanh khoản kém, một lệnh giao dịch lớn có thể khiến giá biến động mạnh, dẫn đến việc trader mất đi một phần đáng kể giá trị tài sản của mình. Trong khi đó, một giao dịch có quy mô tương tự trên một tài sản có thanh khoản cao sẽ ít bị ảnh hưởng hơn.

Cách hoạt động của Price Impact

Price impact chủ yếu xuất hiện trên các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) như Uniswap, PancakeSwap hay SushiSwap, nơi giá tài sản được xác định theo mô hình Automated Market Maker (AMM) thay vì sổ lệnh (order book) như trên các sàn tập trung (CEX).

Ví dụ minh họa:

Giả sử bạn muốn mua 10 ETH bằng USDT trên một DEX. Nếu liquidity pool có đủ USDT và ETH, giá sẽ không thay đổi đáng kể. Tuy nhiên, nếu thanh khoản thấp, việc mua ETH sẽ khiến giá tăng lên theo cơ chế AMM, làm bạn phải trả nhiều USDT hơn so với mức giá thị trường ban đầu.

Công thức cơ bản của AMM là: x×y=k

Trong đó:

• x là số lượng token A trong pool
• y là số lượng token B trong pool
• k là hằng số thanh khoản

Khi bạn mua token A, lượng token A giảm, khiến giá token A tăng để duy trì hằng số k, tạo ra price impact.

Price Impact trên AMM DEX

Price Impact trên DEX là gì?

Do cơ chế khớp lệnh khác nhau giữa các sàn giao dịch phi tập trung, price impact có xu hướng ảnh hưởng nhiều hơn đến người dùng trên DEX sử dụng cơ chế Automated Market Maker (AMM) so với DEX sử dụng Order Book.

Cách hoạt động của Price Impact trên AMM

Mỗi pool thanh khoản AMM duy trì một tỷ lệ token nhất định theo một đường giá (price curve). Khi một giao dịch diễn ra, nó sẽ làm thay đổi tỷ lệ token trong pool, ảnh hưởng đến giá tài sản.

Giả sử một người dùng muốn hoán đổi 164,308 USD giá trị ETH lấy DIP. Tuy nhiên, do thanh khoản của DIP trong pool quá thấp, giao dịch này chỉ nhận được 68,661 USD giá trị DIP. Nguyên nhân là không có đủ người bán DIP ở mức giá thị trường hiện tại để đáp ứng một lệnh lớn như vậy.

Hình dung đơn giản, một giao dịch quá lớn giống như việc tạo ra một "cơn sóng lớn" trong một hồ nước nhỏ – nó sẽ làm thay đổi giá một cách đáng kể.

Không phải lúc nào price impact cũng gây bất lợi. Nếu pool bị mất cân bằng theo hướng ngược lại, lệnh giao dịch có thể được thực hiện với mức giá có lợi hơn so với giá thị trường, giúp người giao dịch mua tài sản với giá rẻ hơn. Đây chính là một cơ hội arbitrage (kinh doanh chênh lệch giá), nơi trader có thể tận dụng sự chênh lệch giá giữa các pool hoặc sàn giao dịch để kiếm lợi nhuận.

Tại sao Price Impact trên AMM cao hơn?

• Giá tài sản trong pool phụ thuộc vào tỷ lệ token trong pool, vì vậy các giao dịch lớn sẽ làm thay đổi tỷ lệ này nhanh chóng.
• Với các pool có thanh khoản thấp, giá sẽ tăng hoặc giảm theo cấp số nhân với mỗi token được mua/bán, khiến price impact trở nên nghiêm trọng hơn.

Cách giảm thiểu Price Impact trên AMM DEX

• Chia nhỏ giao dịch: Thực hiện nhiều lệnh nhỏ thay vì một lệnh lớn.
• Giao dịch trên nhiều pool: Một số DEX cung cấp nhiều pool cho cùng một cặp giao dịch.
• Sử dụng Aggregator: Các công cụ như 1inch, Paraswap, KyberSwap Aggregator… có thể tự động chia nhỏ giao dịch và chuyển hướng lệnh đến các nguồn thanh khoản tối ưu nhất.

Price Impact trên Order Book DEX

Cách hoạt động của Order Book và tác động đến Price Impact

Trên DEX sử dụng Order Book, price impact không ảnh hưởng đến người dùng theo cách thông thường. Các lệnh limit order chỉ được thực hiện khi có lệnh đối ứng phù hợp.

• Nếu bạn đặt một limit order trong khoảng bid-ask spread, lệnh sẽ được khớp mà không có tác động đến giá thị trường.
• Khi bạn đặt lệnh, bạn đang tạo ra mức giá sàn hoặc trần cho tài sản, nhưng điều này không ngay lập tức thay đổi giá thị trường như trên AMM.

Khi nào Price Impact xảy ra trên Order Book DEX?

price impact có thể xuất hiện nếu một trader đặt một limit order cao hơn hoặc thấp hơn đáng kể so với giá thị trường. Điều này có thể xảy ra do:

• Nhập sai thông số giao dịch, khiến lệnh được đặt ở mức giá không hợp lý.
• Chiến lược giao dịch nâng cao, nơi trader cố tình đặt lệnh lớn để thu mua hoặc bán một lượng lớn tài sản ở mức giá đã định trước.

Tuy nhiên, trên Order Book DEX, price impact chỉ giới hạn trong khoảng chênh lệch giữa giá limit order và giá thị trường, thay vì ảnh hưởng ngay lập tức như trên AMM.

Price Impact khác gì so với Slippage?

Nhiều người nhầm lẫn price impact với Slippage (Trượt giá), mặc dù price impact và Slippage đều liên quan đến sự thay đổi giá của tài sản khi giao dịch, nhưng có sự khác biệt quan trọng giữa hai khái niệm này.

• Price Impact (Tác động giá): Là mức độ ảnh hưởng của một lệnh giao dịch đơn lẻ đến giá thị trường của tài sản. Nó xảy ra do chính lệnh giao dịch của bạn, đặc biệt là khi khối lượng giao dịch lớn so với thanh khoản có sẵn.
• Slippage (Trượt giá): Là sự chênh lệch giữa giá kỳ vọng và giá thực tế khi lệnh được thực hiện, nhưng nguyên nhân không đến từ giao dịch của bạn mà do biến động thị trường bên ngoài. Ví dụ, nếu thị trường có nhiều hoạt động giao dịch và giá thay đổi nhanh chóng giữa lúc bạn đặt lệnh và khi lệnh được khớp, đó là Price Slippage.

Cả price impact và Slippage đều bị ảnh hưởng bởi tính thanh khoản của tài sản, nhưng điểm khác biệt chính là price impact do chính lệnh của bạn gây ra, còn Price Slippage là do biến động chung của thị trường.

Ví dụ: Nếu bạn đặt mua ETH với mức giá dự kiến là 2,500 USDT nhưng do biến động nhanh, lệnh khớp ở 2,520 USDT, đó là Slippage. Nhưng nếu bạn mua một lượng ETH lớn khiến giá nhảy lên 2,600 USDT do thanh khoản thấp, đó là price impact.

Đọc thêm: MSTR Premium là gì? Cơ chế in tiền tích lũy Bitcoin của MicroStrategy