Bitcoin Layer 2 là gì? Bức tranh thị trường Bitcoin Layer 2
Bitcoin Layer 2 là gì?
Bitcoin layer 2 là các blockchain tầng hai được xây dựng trên Bitcoin. Bằng cách tận dụng khả năng tính toán và bảo mật của mạng lưới Bitcoin, các nhà phát triển có thể xây dựng các blockchain khác dựa trên Bitcoin với chi phí giao dịch rẻ và tốc độ nhanh hơn. Từ đó gia tăng khả năng mở rộng và mở khoá tiềm năng của mạng lưới giá trị nhất trên thị trường hiện tại.
Nhóm dự án này có cùng ý tưởng và mô hình hoạt động với mạng lưới layer 2 trên Ethereum. Thậm chí, một số mạng lưới layer 2 còn hỗ trợ Bitcoin có thêm khả năng tương tác smart contract.
Một số cách hoạt động của Bitcoin Layer 2
Hiện tại có 3 cách tiếp cận chính đối với layer 2 trên Bitcoin bao gồm:
- Rollups: Hoạt động giống Arbitrum hay Optimism trên Ethereum. Theo đó các blockchain layer 2 sẽ gom nhiều giao dịch trên mạng lưới lại và gửi dữ liệu đó để phê duyệt trên layer 1 (Bitcoin). Rollups trên Bitcoin chia làm 2 dạng là Optimistic và Zero-knowledge (ZK).
- Sidechains: Đây là blockchain độc lập với Bitcoin với cơ chế đồng thuận riêng. Sự liên kết với Bitcoin chỉ qua các nền tảng bridge. Tuy nhiên giống như các sidechains trên Ethereum (BNB Chain, Polygon…), các blockchain này không thực sự ứng dụng khả năng bảo mật của Bitcoin.
- State channels: Blockchain hoạt động theo dạng này sẽ lưu trữ dữ liệu về giao dịch off-chain (đối với Bitcoin) và chỉ gửi dữ liệu về số dư tài khoản đầu cuối đối với các ví tham gia giao dịch cho layer 1 để kiểm duyệt khi giao dịch hoàn tất. Do đó, một cá nhân có thể gửi nhiều giao dịch khác nhau cho người khác mà không phải chịu phí nhiều lần.
Nhìn chung, về cơ bản các giải pháp layer 2 trên Bitcoin cũng tương tự như Ethereum. Các bạn có thể tìm đọc bài viết Layer 2 là gì? Giải pháp mở rộng Layer 2 cho Ethereum để có thêm thông tin.
Cũng như Ethereum, Bitcoin tuy có độ bảo mật cao và phi tập trung nhưng vấn đề “bộ ba bất khả thi" luôn hiện hữu khi không thể đáp ứng tiêu chí hiệu quả giao dịch và khả năng mở rộng.
Hơn nữa hiện nay, Bitcoin đang chiếm khoảng hơn 50% giá trị thị trường crypto. Do đó, nếu ứng dụng Bitcoin chỉ dừng lại ở việc lưu trữ giá trị thì sẽ khá lãng phí. Vì vậy, các nhà phát triển đang tìm cách để mở khoá lượng giá trị khổng lồ này và ứng dụng chúng hiệu quả hơn.
Trong trường hợp các giải pháp mở rộng trên Bitcoin thành hiện thực và có mức độ ảnh hưởng tương đương như Ethereum, giá trị thị trường có thể lên tới hàng trăm tỷ USD. Từ đó khiến nhu cầu với Bitcoin gia tăng.
Bức tranh thị trường Bitcoin Layer 2
Hiện tại có rất nhiều dự án Bitcoin layer 2 mới đang trong quá trình phát triển sau trào lưu Ordinals BRC-20 nở rộ vào năm 2023.
Thậm chí có thời điểm, thị trường NFT trên Bitcoin còn vượt mặt Solana và Ethereum về khối lượng giao dịch. Từ đây, nhà đầu tư bắt đầu chú ý tới hệ sinh thái xung quanh Bitcoin tạo điều kiện cho các nhà phát triển có thêm tệp khách hàng.
Trước đây, giải pháp layer 2 trên Bitcoin nổi bật nhất là Lightning Network. Mạng lưới được phát triển để giảm phí giao dịch trên Bitcoin vào năm 2018. Tuy nhiên Lightning không sở hữu tính năng phát triển smart contract, chỉ là một phiên bản “light" của Bitcoin.
Vì vậy, thị trường cần các giải pháp khác hỗ trợ smart contract. Từ đây, các lập trình viên bắt tay vào phát triển các blockchain cho phép các dApps hoạt động trên đó.
Cho tới thời điểm hiện tại, có hàng chục mạng lưới Bitcoin layer 2 đã và đang được phát triển. Tuy nhiên, chỉ có một vài cái tên nổi bật.
Điều đáng chú ý là blockchain có TVL lớn nhất là Lightning cũng chỉ đạt mốc 300 triệu USD (cập nhật 26/03/2024 từ L2Watch). Hai layer 2 theo sau là Liquid và Rootstock tuy cũng sở hữu TVL cao (lần lượt khoảng 240 triệu USD và 180 triệu USD) với tính năng smart contract nhưng lại là sidechain với mức độ bảo mật không cao (so với rollup).
Đối với giải pháp Rollups, tuy có tiềm năng cao nhờ cân bằng được yếu tố bảo mật và hiệu suất nhưng phần lớn dự án vẫn đang trong giai đoạn testnet.
Tóm lại, nếu các giải pháp mở rộng trên Bitcoin đủ phát triển và cân bằng, thị trường có thể sẽ đón nhận làn sóng đầu tư mới trên các sản phẩm này. Đặc biệt trong bối cảnh dòng tiền chảy vào Bitcoin đang mạnh mẽ sau sự kiện Bitcoin ETF spot được phê duyệt.