DAO là gì? Hiểu rõ về trend DAO trong crypto trong 5 phút
Bạn mong muốn hoạt động một tổ chức mà tại đó những người tham gia đến từ khắp nơi trên thế giới, họ không hề quen biết nhau và tại đó bạn có thể thiết lập các quy tắc của mình, thậm chí đưa ra quyết định một cách tự chủ. Đặc biệt là tất cả đều được mã hóa trên blockchain?
Câu trả lời là DAO đã biến những “khao khát” trên trở thành sự thật. Tính đến thời điểm hiện tại, DAO là một thuật ngữ khá phổ biến đối với những người dùng crypto lâu năm. Tuy nhiên, với những “newbies” thì đây vẫn là một kiến thức cần được “khai phá”.
Trong bài viết này, MarginATM sẽ giúp bạn hiểu rõ một cách tường tận nhất về DAO với những nội dung như:
- DAO là gì?
- DAO hoạt động như thế nào?
- DAO mang lại những lợi ích gì?
- Tiềm năng của DAO trong tương lai.
Bây giờ chúng ta cùng bắt đầu khám phá nhé!
DAO là gì?
DAO - Tổ chức tự trị phi tập trung là một tổ chức sử dụng các quy tắc được mã hóa và các chương trình máy tính, hoạt động một cách độc lập mà không cần có sự can thiệp của cơ quan Trung ương. Nói cách khác, mô hình hoạt động của DAO sẽ không có một Giám đốc điều hành hay một ai đó đứng đầu để thao túng thông tin.
Hiện nay, DAO được áp dụng trong khá nhiều lĩnh vực trong đó có thể kể đến các blockchain hay giao thức DeFi áp dụng quản trị on-chain, nhằm mục đích giúp người dùng có thể tham gia biểu quyết, xem xét các đề xuất và hiểu rõ được các hoạt động một cách dễ dàng, minh bạch.
Một “đại diện” DAO tiêu biểu phải kể đến Bitcoin vì nó có các quy tắc được lập trình, hoạt động tự động và được điều phối thông qua một giao thức đồng thuận. Tất nhiên, không phải DAO nào cũng thành công như Bitcoin.
Điển hình như vào tháng 5 năm 2016, công ty khởi nghiệp slock.it của Đức đã tung ra “The DAO” để hỗ trợ cho Airbnb phi tập trung của họ. Vào thời điểm đó, tổ chức này huy động vốn thành công với hơn 150 triệu đô la Ethereum.
Tuy nhiên, code mà “The DAO” sử dụng trong DAO mắc phải một số vấn đề. Do đó, vào tháng 6 năm 2016, “The DAO” đã bị hacker tấn công khiến 50 triệu Ethereum bị “bốc hơi”. Mặc dù lỗi thuộc về slock.it chứ không phải nằm ở mặt công nghệ, thế nhưng vụ hack đã làm lòng tin của người dùng giảm đi đáng kể đối với DAO.
Trong năm 2020, sự bùng nổ của Tài chính phi tập trung (DeFi) đã khiến mối quan tâm đối với trend DAO bắt đầu “trỗi dậy”.
Cách hoạt động của DAO
Các quy tắc và giao dịch tài chính của DAO được ghi lại trên một blockchain và hoàn toàn loại bỏ sự hiện diện của bên thứ ba trong một giao dịch tài chính. Đồng thời, DAO cũng đơn giản hóa các giao dịch đó thông qua các hợp đồng thông minh.
Trong đó, hợp đồng thông minh đại diện cho các quy tắc và lưu trữ dữ liệu của một tổ chức. Nếu ai đó chỉnh sửa sẽ ngay lập tức bị phát hiện bởi vì các DAO đều mang minh bạch và công khai. Bạn có thể hiểu rằng DAO hoạt động giống như một công ty nhưng theo kiểu phi tập trung và không có tính phân cấp.
DAO hoạt động theo 2 loại hình chính, bao gồm: Token-based DAO và Share-based DAO.
Token-based DAO
Tên gọi Token-based cũng đủ chứng tỏ Token giữ vai trò cốt lõi đối với loại hình hoạt động này. Cụ thể, đối với các blockchain như Bitcoin hay Ethereum,... những miner chắc chắn phải bảo mật mạng lưới và họ sẽ nhận được token làm phần thưởng. Trong khi đó, các giao thức như Uniswap, SushiSwap, Marker DAO,... thì những người nắm giữ token sẽ có quyền biểu quyết cho bất kỳ những thay đổi, quyết định trong giao thức đó
Hiện nay, Token-based DAO đang là loại hình phổ biến nhất đối với ngành công nghiệp tiền điện tử.
Share-based DAO
Share-based DAO có thể được hiểu theo nghĩa là một tổ chức hoạt động hướng đến một mục đích chung nào đó. Tại đây, những người tham gia sẽ dùng cổ phần của họ để biểu quyết. Share-based DAO khác với Token-based DAO ở chỗ không phải bất kỳ ai cũng có thể token. Thay vào đó, loại hình này sẽ yêu cầu người tham gia đáp ứng những điều kiện đề ra.
Trong Share-based DAO, người tham gia có thể biểu quyết trực tiếp bằng cách chia sẻ, đồng thời họ cũng có thể rời đi với tỷ lệ tương xứng trong quỹ.
Ví dụ: Một cái tên điển hình của loại hình này chính là MolochDAO. Đây là một giao thức có chức năng cung cấp vốn cho các dự án trên Ethereum. Với MolochDAO, các thành viên tham gia sẽ phải hoàn thành một đề xuất từ phía giao thức để đánh giá xem liệu họ có đủ chuyên môn và cả nguồn vốn. Điều này giúp MolochDAO xem xét người tham gia có đủ điều kiện để tài trợ cho các dự án tiềm năng hay không.
Tại sao lại có sự xuất hiện của DAO?
Trong khi nhiều quan hệ kinh doanh mọi người cần phải có sự tin tưởng nhau mới có thể làm việc được. Thậm chí có nhiều doanh nghiệp, tổ chức bị sụp đổ bởi những mối quan hệ làm ăn thiếu minh bạch. Chưa kể đến những thương vụ ngoài nước, chỉ làm việc qua mạng Internet. Tuy nhiên, với DAO bạn không cần phải tin tưởng bất kỳ ai khác, thứ mà bạn cần chỉ là code DAO mang tính 100% minh bạch. Điều này sẽ mở ra rất nhiều cơ hội hợp tác ở phạm vi toàn cầu.
Bên cạnh mục đích sử dụng DAO thì nhiều người dùng chắc chắn sẽ thắc mắc về sự khác biệt giữa DAO và các tổ chức truyền thống. MarginATM sẽ giải thích cho bạn một cách dễ hiểu thông qua bảng so sánh dưới đây:
Một số ví dụ về DAO
Đầu tư
Khi nhiều DAO protocol ra mắt các token thì ngay sau đó cộng đồng sẽ đi đến quyết định đầu tư vào token đó. Nói một cách dễ hiểu hơn thì loại hình DAO đầu tư sẽ cho phép những người tham gia đầu tư vào dự án ngay từ ban đầu.
Có thể nhắc đến một số cái tên nổi bật như: BitDAO, FlamingoDAO, Duck DAO,...
Thu hút nhân sự làm việc cho dự án
Khi các dự án phát triển thì tất nhiên họ cần phải có nhân sự, người phát triển dự án đó, chúng ta có thể gọi là Service DAO. Bạn có thể hình dung đây là nơi thu hút các nhân lực làm việc cho dự án.
Tất nhiên, các công việc và hoạt động sẽ được quản lý bằng code và các hợp đồng thông minh. Một số ví dụ điển hình của DAO này có thể kể đến như: PartyDAO, DeepDAO, Yield Guide Games (YGG),...
Các khoản tài trợ
Cộng động tham gia góp quỹ vốn và mọi người sử dụng DAO để biểu quyết việc sử dụng quỹ vốn nói trên chia đều cho những người tham gia như thế nào. Điều đặc biệt của loại hình này đó chính là không có động cơ lợi nhuận mà thay vào đó là hoạt động theo lợi ích chung của cộng đồng.
Một trong những DAO tài trợ đình đám nhất hiện nay có thể kể đến: Uniswap Grants, Compound Grants, AAVE Grants,...
Ưu và nhược điểm của DAO
Ưu điểm
- Bởi vì không phân cấp, do đó tất cả những người tham gia đều có thẩm quyền như nhau. Điều này giúp loại bỏ khả năng thao túng như các tổ chức truyền thống hay gặp phải.
- DAO đặt tính minh bạch, công khai lên hàng đầu.
- Tất cả đều được thực hiện một cách tự động, không cần sự tham gia của con người.
- DAO được thiết kế để cho phép các nhà đầu tư gửi tiền từ mọi nơi trên thế giới một cách ẩn danh.
- DAO cung cấp các token cho chủ sở hữu và cho phép họ có quyền biểu quyết đối với các dự án khả thi.
Nhược điểm
Bên cạnh những ưu điểm đáng kể thì DAO cũng có một số hạn chế khiến người dùng “e ngại” sử dụng.
- Tính pháp lý của DAO gần như bằng không.
- Tính phi tập trung và không bị quản lý bởi một cơ quan, chính phủ khiến DAO có khả năng bị tấn công cao.
- Thường bị trì hoãn gây thiệt hại lớn đối với những người tham gia.
DAO được áp dụng như thế nào?
Tính đến thời điểm hiện tại, DAO đang được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau như: đầu tư, từ thiện, gây quỹ, vay hoặc mua NFT và tất cả đều không qua trung gian. Chẳng hạn như một DAO có thể nhận các khoản đóng góp từ bất kỳ ai trên khắp thế giới và các thành viên có thể quyết định cách chi tiêu các khoản đóng góp.
Ví dụ: Ở thời điểm hiện tại, việc một ai đó trở thành đồng sở hữu bài hát của một nghệ sĩ chỉ bằng cách sử dụng tiền điện tử thông qua một tổ chức mà tại đó mọi người kết nối bằng Internet.
Có thể kể đến một ví dụ điển hình như việc Jenny DAO mua lại NFT đầu tiên vào tháng 5 năm 2021, một ca khúc của nam DJ nổi tiếng thế giới Steve Aoki. Jenny DAO đóng vai trò như một tổ chức Metaverse cung cấp quyền sở hữu đối với NFT. Các thành viên sở hữu sẽ có thể giám sát việc mua NFT và các hợp đồng thông minh của giao thức Unicly kiểm soát vault.
Tiềm năng của DAO
Hiện nay, sự phát triển của DAO được cho là gắn liền với blockchain và tính phi tập trung. Bên cạnh đó, trong bối cảnh các tổ chức truyền thống đang ghi nhận nhiều sự việc liên quan đến việc lạm dụng quyền hạn, thao túng tài sản gây thiệt hại lớn đối với cả doanh nghiệp thì mô hình DAO càng được nhiều người trên thế giới quan tâm hơn cả.
Ngoài ra, thị trường tiền điện tử đang ngày càng có những bước tiến lớn và tác động đáng kể đến đời sống, nguồn thu nhập của rất nhiều người dùng. Chưa kể đến việc thị trường này còn mở ra nhiều cơ hội để người dùng có thể dễ dàng tiếp cận và hưởng lợi, chẳng hạn như DeFi, NFT,... DAO xuất hiện và là nơi giúp cho người dùng trên toàn thế giới có thể trải nghiệm, cải thiện tài chính,...
Bên cạnh đó, với những ưu điểm mà DAO mang lợi được MarginATM nhắc ở trên, điều này cho thấy tiềm năng phát triển của DAO trại thời điểm hiện tại là rất lớn.
Tổng kết
Mặc dù còn nhiều vấn đề liên quan đến tính hợp pháp, bảo mật và cấu trúc, nhưng một số nhà phân tích và nhà đầu tư tin rằng loại hình DAO vẫn sẽ trở nên nổi bật, thậm chí có thể thay thế các doanh nghiệp có cấu trúc truyền thống. Hi vọng bài viết của MarginATM chi tiết về DAO sẽ mang đến nhiều thông tin bổ ích cho bạn đọc.