Thị trường phái sinh là gì? Làm sao để giao dịch trên thị trường phái sinh

Các công cụ phái sinh đã xuất hiện từ lâu trên thế giới, đây là một trong những dạng hợp đồng tài chính lâu đời nhất tồn tại trên thị trường. Cùng với đó tiền điện tử đang ngày càng phát triển do đó các công cụ phía sinh được thảo luận rất nhiều, đặc biệt là liên quan đến các hợp đồng tương lai cho Bitcoin hoặc altcoin.

Hôm nay, MarginATM sẽ cùng bạn tìm hiểu thị trường phái sinh crypto với các nội dung sau:

• Thị trường phái sinh tiền điện tử là gì?
• Tại sao trader lại sử dụng các công cụ phái sinh?
• Sự khác biệt giữa Phái sinh tiền điện tử (Derivative) so với Thị trường Giao ngay (Spot) là gì?
• Các dạng phái sinh thường gặp
• Mục tiêu của công cụ phái sinh trong giao dịch tiền điện tử
• Hướng dẫn giao dịch hợp đồng phái sinh
• Đòn bẩy trong giao dịch phái sinh crypto
• Giao dịch phái sinh tiền điện tử ở đâu

Thị trường phái sinh tiền điện tử là gì?

Thị trường phái sinh tiền điện tử là nơi dành cho các công cụ tài chính phái sinh liên quan đến crypto. Phái sinh là một hợp đồng tài chính giữa hai hoặc nhiều bên dựa trên giá tương lai của tài sản cơ sở. Các phái sinh tiền điện tử là các hợp đồng thứ cấp hoặc các công cụ tài chính thu được giá trị của chúng từ một tài sản cơ bản chính. Trong trường hợp này, tài sản chính sẽ là tiền điện tử như Bitcoin.

Công cụ phái sinh đã phát triển trong nhiều thế kỷ để trở thành một trong những công cụ tài chính phổ biến nhất. Thông thường, các tài sản cơ bản được sử dụng trong các công cụ phái sinh là tiền tệ hoặc tiền điện tử, hàng hóa, trái phiếu, cổ phiếu, chỉ số thị trường và lãi suất. 

Các công cụ phái sinh có thể được giao dịch trên sàn giao dịch hoặc giữa khách hàng với khách hàng (C2C), điều này khá khác nhau về quy định và cách thức giao dịch. Tuy nhiên, thông thường, các nhà giao dịch thường sử dụng cả hai phương pháp.

Mục tiêu của công cụ phái sinh trong giao dịch tiền điện tử

Các công cụ phái sinh thường được sử dụng để phòng ngừa rủi ro hoặc đầu cơ giá của tài sản cơ bản trong trường hợp nó thay đổi.

Các công cụ phái sinh được sử dụng trong nhiều lĩnh vực nhưng chủ yếu cho mục đích phòng ngừa rủi ro, cụ thể là khi các nhà đầu tư muốn tự bảo vệ mình khỏi những biến động giá. Trong trường hợp này, việc ký hợp đồng mua tài sản với giá cố định sẽ giúp giảm thiểu rủi ro liên quan. 

Một cách khác để tận dụng lợi thế của giao dịch phái sinh là đầu cơ, khi các nhà giao dịch đang cố gắng dự đoán giá của tài sản có thể thay đổi như thế nào theo thời gian. Đó là lý do tại sao nhà đầu tư nổi tiếng người Mỹ Warren Buffet từng gọi các công cụ phái sinh là vũ khí tài chính hủy diệt hàng loạt khi chia sẻ quan điểm thường được cho rằng chúng là nguyên nhân gây ra cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2008.

Sự khác biệt giữa Phái sinh crypto so với Thị trường giao ngay

Thị trường giao ngay (spot) cho phép các nhà giao dịch mua và bán crypto bất cứ lúc nào, nhưng cũng có một số hạn chế nhất định. Ví dụ các nhà đầu tư chỉ có thể kiếm tiền khi giá Bitcoin tăng lên, nếu giá giảm, bất kỳ ai nắm giữ BTC sẽ bị lỗ. Một đặc điểm khác của thị trường giao ngay là họ buộc các nhà giao dịch phải nắm giữ tài sản mà họ muốn đầu cơ. Mặt khác, phái sinh crypto (Derivative) có thể cho phép mọi người giao dịch các hợp đồng theo giá tiền điện tử mà không cần thực sự sở hữu bất kỳ tài sản nào.

Các dạng phái sinh thường gặp là gì?

Có một số loại phái sinh chính: hợp đồng tương lai, kỳ hạn, vĩnh cửu, quyền chọn và hoán đổi.

Hợp đồng tương lai và kỳ hạn là những loại hợp đồng tương tự nhau, chỉ có sự khác biệt nhỏ. Do đó, hợp đồng tương lai bắt buộc người mua  phải mua tài sản ở mức giá đã thỏa thuận trước đó vào một ngày cụ thể trong tương lai. Những hợp đồng tương lai này được giao dịch trên các sàn giao dịch và do đó, các hợp đồng tương tự và được tiêu chuẩn hóa. Đối với kỳ hạn, loại hợp đồng này linh hoạt hơn và có thể tùy chỉnh cho nhu cầu của trader vì thường được giao dịch trên các sàn giao phi tập trung (OTC).

Hợp đồng Quyền chọn thì lại cấp cho người mua quyền mua hoặc bán tài sản cơ bản ở một mức giá nhất định. Tuy nhiên, theo các điều khoản của hợp đồng, nhà giao dịch không nhất thiết phải có nghĩa vụ mua bán tài sản, đây là điểm khác biệt chính giữa quyền chọn và hợp đồng tương lai.

Hợp đồng Hoán đổi là hợp đồng phái sinh thường được sử dụng giữa hai bên để trao đổi một loại dòng tiền này lấy một loại dòng tiền khác. Các loại hoán đổi phổ biến nhất liên quan đến lãi suất, hàng hóa và tiền tệ. Thông thường, hoán đổi có nghĩa là trao đổi một dòng tiền cố định lấy một dòng tiền thả nổi. Nghĩa là, trader có thể chọn hoán đổi lãi suất để chuyển từ khoản vay có lãi suất thay đổi sang khoản vay có lãi suất cố định hoặc ngược lại.

Hướng dẫn giao dịch hợp đồng phái sinh

Hợp đồng tương lai Bitcoin

Như đã mô tả ở trên, hợp đồng tương lai Bitcoin chỉ đơn giản là một thỏa thuận giữa hai bên để mua và bán BTC ở một mức giá nhất định vào một ngày cụ thể trong tương lai. Tuy nhiên, không bên nào được yêu cầu thực sự nắm giữ tài sản cơ bản, trong trường hợp này là Bitcoin. Thay vào đó, họ chỉ cần thanh toán hợp đồng bằng USD hoặc bất kỳ loại tiền tệ nào khác đã thỏa thuận. Điều phân biệt hợp đồng tương lai với các công cụ phái sinh tiền điện tử khác là ngày thanh toán cụ thể.

Cách đầu tư vào hợp đồng tương lai Bitcoin

Hãy xem qua một ví dụ về một giao dịch hợp đồng tương lai Bitcoin. Một trong những điều đầu tiên mà nhà giao dịch phải quyết định là thời hạn của hợp đồng. Các sàn giao dịch phái sinh tiền điện tử cung cấp nhiều tùy chọn như hàng tuần, hai tuần, hàng quý,… Giả sử bạn muốn giao dịch hợp đồng BTC hàng tuần và mỗi hợp đồng trị giá $1 BTC khi giá ở mức $10,000 đô la. Điều này có nghĩa là để mở một vị thế trị giá 1 BTC, bạn sẽ cần 10,000 hợp đồng.

Tại thời điểm này, một nhà giao dịch có thể long (đặt cược rằng giá sẽ tăng) hoặc short (đặt cược rằng giá sẽ giảm). Cho dù bạn chọn theo hướng nào, khi bạn mở một vị thế, nền tảng sàn giao dịch về cơ bản sẽ khớp bạn với người nào đó đi theo hướng ngược lại. 

Ví dụ bạn mở vị thế Long thì sẽ khớp với người mở vị thế Short và ngược lại. Một tuần sau, khi hợp đồng phải được giải quyết xong, một trong hai bên giao dịch sẽ phải trả cho bên kia. Nếu bạn chọn Short và một tuần sau giá giảm, bạn sẽ kiếm được lợi nhuận. Nếu giá tăng lên, bạn sẽ bị lỗ.

Hợp đồng Quyền chọn Bitcoin

Nếu chúng ta sử dụng ví dụ tương tự như trên thay thế hợp đồng tương lai tiền điện tử bằng các hợp đồng quyền chọn, thì các chi tiết chính sau đây sẽ phải thay đổi. Bạn sẽ có các quyền chọn  Mua - call và Bán - put. Quyền chọn mua cung cấp cho chủ sở hữu quyền mua Bitcoin với giá đã thỏa thuận sau khi hợp đồng hết hạn. Ngược lại, một quyền chọn bán cung cấp cho người sở hữu nó quyền bán. Với một trong hai lựa chọn, hoàn toàn phụ thuộc vào chủ sở hữu quyền chọn cho dù họ có chọn thực hiện quyền của mình hay không.

Cách đầu tư vào hợp đồng quyền chọn Bitcoin

Ví dụ: Nếu bạn mua quyền chọn mua BTC với giá $10,000 sẽ hết hạn sau một tuần, điều này có nghĩa là một tuần sau, bất kể giá đang ở đâu, bạn có quyền mua một BTC với giá $10,000. Nếu giá BTC tăng lên $11,000 bạn chắc chắn sẽ thực hiện quyền của mình vì bạn có thể mua BTC với giá rẻ hơn và sau đó bán trên thị trường để thu lợi nhuận $1,000 đô la. Nếu giá giảm xuống dưới $10,000, bạn chỉ cần không thực hiện mua và thanh toán phần phí bảo hiểm để quyền chọn hết hạn.

Điều quan trọng là phải hiểu rằng hợp đồng quyền chọn có rằng buộc riêng của nó chính là phí bảo hiểm, thay đổi tùy theo điều kiện thị trường. Phí bảo hiểm sẽ luôn đi kèm với hợp đồng quyền chọn, vì vậy khi một nhà giao dịch để quyền chọn của họ hết hạn mà không thực hiện quyền mua hoặc bán, họ vẫn phải trả một khoản phí bảo hiểm.

Hợp đồng vĩnh cửu Bitcoin

Hợp đồng vĩnh cửu Bitcoin là các phái sinh tiền điện tử không giống như hợp đồng tương lai hoặc quyền chọn vì Cách đầu tư vào hợp đồng tương lai Bitcoin? Các nhà giao dịch có thể giữ các vị thế của họ mở bao lâu họ muốn trong một số điều kiện nhất định. Một trong những điều này là tài khoản phải chứa một số tiền ký quỹ tối thiểu.

Một yếu tố khác biệt khác cần xem xét là Funding Rate. Đây là một cơ chế độc đáo giúp gắn kết giá của hợp đồng vĩnh cửu với giá của Bitcoin. Do có thời hạn, giá của hợp đồng tương lai sẽ luôn hội tụ với giá của tài sản cơ sở khi hết hạn. Vì các hợp đồng vĩnh viễn không hết hạn, giá của chúng có thể bắt đầu chênh lệch đáng kể so với giá Bitcoin. 

Funding Rate trên thị trường hiện tại đang > 0 (dương) cho thấy có nhiều hợp đồng Long dự đoán giá lên, những người mở hợp đồng Long sẽ trả tiền Funding Rate cho những người mở hợp đồng Short. Ngược lại Funding Rate trên thị trường hiện tại đang < 0 (âm) cho thấy có nhiều hợp đồng Short dự đoán giá xuống, những người mở hợp đồng Short sẽ trả tiền Funding Rate cho những người mở hợp đồng Long. Để rõ ràng, khoản thanh toán này được thực hiện trực tiếp giữa các nhà giao dịch với nhau. Sở giao dịch không thu bất kỳ khoản thanh toán tài trợ nào.

Cách đầu tư vào hợp một hợp đồng vĩnh cửu Bitcoin

Một lần nữa, hãy xem qua một ví dụ các hợp đồng vĩnh cửu BTC /USD trị giá $1 BTC. Nếu giá ở mức $10,000, bạn có thể mở một vị trí 10,000 hợp đồng để giao dịch tương đương với 1 BTC. Nếu bạn định mua dài hạn, bạn có thể giữ vị trí của mình bao lâu tùy thích cho đến khi giá tăng đến mức bạn hài lòng. Khi bạn chọn đóng vị thế, sàn giao dịch sẽ thanh toán cho bạn khoản chênh lệch giữa giá nhập của bạn và giá thị trường hiện tại. Khoản thanh toán này về cơ bản đến từ một nhà giao dịch khác đã chọn bán khống short và bị mất tiền. 

Đòn bẩy trong phái sinh tiền điện tử

Kịch bản được mô tả ở trên là cách đơn giản nhất để giao dịch hợp đồng phái sinh crypto. Tuy nhiên, có một yếu tố khác mà bạn có thể kết hợp vào giao dịch của mình đó là đòn bẩy. Đòn bẩy cho phép bạn giao dịch một vị trí có giá trị cao hơn nhiều so với số tiền ký quỹ ban đầu của bạn. 

Ví dụ: Nếu bạn sử dụng đòn bẩy 100x, điều này có nghĩa là bạn có thể bắt đầu với $100 và nhân nó với 100 để giao dịch một vị trí trị giá $10,000. Với tiềm năng tăng lợi nhuận đáng kể thì rủi ro cũng tăng theo. Bạn càng sử dụng nhiều đòn bẩy thì bạn càng dễ mất tất cả tiền của mình chỉ với một biến động giá nhỏ ngược xu hướng của bạn.

Giao dịch phái sinh tiền điện tử ở đâu?

Các hợp đồng phái sinh tiền điện tử thuộc các loại khác nhau có thể được giao dịch chính thức trên cả các sàn giao dịch truyền thống và các sàn giao dịch tiền điện tử được quản lý.

Theo các sàn giao dịch truyền thống, hợp đồng tương lai Bitcoin hiện được cung cấp bởi Sàn Giao dịch hàng hóa Chicago CME Group và Sàn Chicago Board OptionsExchange (CBOE) từ tháng 12 năm 2017. Đây là 2 sàn giao dịch hợp đồng phái sinh lớn nhất nhì thế giới với khối lượng giao dịch chiếm 20% toàn cầu.  Trong khi đó, vào tháng 12 năm 2018, sàn giao dịch chứng khoán Hoa Kỳ Nasdaq cho biết họ đang xem xét tung ra hợp đồng tương lai Bitcoin vào nửa đầu năm 2019. Tuy nhiên đến hiện tại vẫn chưa có gì xảy ra.

Các tổ chức trao đổi cũng đang cung cấp các loại hợp đồng này. Tổ chức cung cấp dịch vụ phái sinh tiền điện tử LedgerX bắt đầu giao dịch các hợp đồng hoán đổi và quyền chọn được quy định vào tháng 10 năm 2017, ngay sau khi nhận được sự chấp thuận của Ủy ban Giao dịch Hàng hóa Tương lai Hoa Kỳ (CFTC).

Bên cạnh đó các sàn giao dịch tiền điện tử lớn cũng tích cực tham gia vào giao dịch tiền điện tử phái sinh. Bạn hoàn toàn có thể tham gia giao dịch hợp đồng phái sinh tiền điện tử trên các sàn như là Binance, FTX, ByBit, OKEx…

Tìm hiểu thêm: Đốt coin là gì? Vì sao phải đốt coin trong lưu thông?

Tổng kết

Vừa rồi, MarginATM đã giới thiệu đến bạn khái niệm thị trường phái sinh tiền điện tử cũng như những cách giao dịch trong thị trường phái sinh. Hy vọng bài viết đã cung cấp những thông tin hữu ích đến bạn.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào hãy để lại bình luận bên dưới, đội ngũ MarginATM sẽ hỗ trợ bạn ngay nhé!