Oracle là gì? Tầm quan trọng của Oracle trong DeFi

Ngày nay, hàng trăm ứng dụng DeFi trên các blockchain hàng đầu như Ethereum, Binance Smart Chain (BSC), Avalanche (AVAX) và những đa số nhiều nền tảng khác đều dựa vào mạng lưới oracle để kích hoạt các hợp đồng thông minh. Vì thế, oracle đóng vai trò rất quan trọng trong sự phát triển của DeFi. 

Đã bao giờ người dùng thắc mắc làm thế nào hợp đồng thông minh trong blockchain có thể “giao tiếp" với thế giới thực? Làm thế nào để giá trị một đồng coin ở các sàn giao dịch có mức giá xấp xỉ gần bằng nhau? Bài viết này sẽ trả lời cho câu hỏi này.

Sau đây hãy cùng MarginATM tìm hiểu về Oracle qua các nội dung sau:

• Oracle là gì?
• Một số oracle phổ biến
• Phân loại oracle
• Ý nghĩa và vai trò của oracle
• Vấn đề của oracle
• Ứng dụng của oracle trong blockchain

Oracle là gì?

Oracle là cầu nối các hợp đồng thông minh (smart contract) với thế giới bên ngoài. Oracle giúp cho Web 3.0 có thể kết nối với các nguồn dữ liệu và các tính toán nâng cao.

Oracle không phải là nguồn dữ liệu mà là bên thứ ba thu thập, truy vấn, xác minh và xác thực dữ liệu từ các nguồn khác nhau và chuyển chúng đến các hợp đồng thông minh. Dữ liệu được truyền gồm nguồn cấp dữ liệu giá, thanh toán, nhiệt độ từ cảm biến, điểm số từ một trận bóng đá,... Nhờ có oracle mà blockchain, các hợp đồng thông minh có thể tương tác với các dữ liệu bên ngoài blockchain.

Ví dụ: Giá trị coin/token là dữ liệu quan trọng mà oracle cung cấp.

Với một số nền tảng cho vay, hệ thống cần phải biết chính xác giá trị thật của tài sản để định giá coin/token đó trong việc vay, cho vay hoặc thanh lý tài sản.

Oracle làm nhiệm vụ tổng hợp giá từ nhiều sàn khác nhau. Sau đó gửi đến nền tảng cho vay. Quá trình này được thực hiện liên tục để đảm bảo tính minh bạch và chính xác của dữ liệu.

Phân loại Oracle

Oracle có thể chia thành 3 loại dựa vào tính chất của chúng:

• Nguồn dữ liệu: phần mềm hay phần cứng.
• Hướng dữ liệu: đi vào hay đi ra.
• Mức độ tin cậy: tập trung hay phi tập trung.

Nguồn dữ liệu: Oracle phần mềm và phần cứng khác nhau bởi cách tìm nạp dữ liệu từ các nguồn.

• Oracle phần mềm (software oracle) nhận dữ liệu từ các dịch vụ dựa trên internet (máy chủ và cơ sở dữ liệu, các máy chủ, trang web,...). Nó cung cấp thông tin thời gian thực như tỷ giá hối đoái, biến động giá cả hoặc thông tin chuyến bay.
• Oracles phần cứng (hardware oracle) nhận dữ liệu từ các tiện ích đọc thông tin như cảm biến chuyển động của máy ảnh, cảm biến nhận dạng tần số vô tuyến (RFID), nhiệt kế hoặc máy quét mã vạch.

Hướng dữ liệu: Oracle thiết lập hướng “giao tiếp” hai chiều với các blockchain: dữ liệu được gửi vào (inbound oracle) hoặc dữ liệu chuyển ra ngoài (outbound oracle).

• Oracle gửi vào (inbound oracle): oracle đảm nhiệm vai trò gửi các thông tin từ nguồn bên ngoài đến các hợp đồng thông minh.

Ví dụ: Nếu Bitcoin đạt đến 20,000 USD hãy đặt lệnh mua. Hoặc các trò chơi, đánh cược trên hợp đồng thông minh.

• Oracle gửi ra (outbound oracle): oracle đảm nhiệm vai trò gửi thông tin từ các hợp đồng thông minh ra thế giới bên ngoài.

Ví dụ: Hợp đồng thông minh được lập trình để mở khóa hỗ trợ internet trên đơn vị cho thuê trong thế giới thực nếu nhận được khoản thanh toán bằng crypto tại địa chỉ ví cụ thể.

Mức độ tin cậy: theo tính nguồn thông tin (hoặc dữ liệu) mà oracle cung cấp có đáng tin cậy hay không.

• Oracle tập trung (centralized oracle) được kiểm soát bởi cá nhân hoặc tổ chức duy nhất và hoạt động như nhà cung cấp dữ liệu cho hợp đồng thông minh.
• Oracles phi tập trung (decentralized oracle) dựa trên nhiều nguồn bên ngoài. Điều này sẽ làm tăng độ tin cậy của những nguồn dữ liệu được cung cấp. Hợp đồng thông minh truy vấn nhiều oracle để xác định tính hợp lệ và chính xác của dữ liệu.

Tầm quan trọng của Oracle trong blockchain

Cùng xét các ví dụ sau:

Nếu A đang mua ngôi nhà của B thông qua hợp đồng thông minh. Khi đó, hợp đồng này sẽ có code hoạt động dựa trên các tệp lệnh “If - Then" - nếu A gửi số tiền cho B, thì ngôi nhà sẽ được chuyển từ B sang A. 

Khi các điều kiện của hợp đồng thông minh được đáp ứng, nó sẽ không thể đảo ngược thực thi theo chương trình được mã hóa. Không cần phải dựa vào bên thứ ba truyền thống để thực hiện hợp đồng.

Vấn đề được đặt ra là: Làm thế nào để hợp đồng thông minh này biết được liệu A đã thanh toán tiền đầy đủ cho B chưa?

Đây là lúc oracle phát huy công dụng của mình. Khi đó, Oracle sẽ đóng vai trò là trung gian giúp kết nối các thông tin bên ngoài (off-chain) vào hợp đồng thông minh (on-chain).

Oracles sẽ cho phép kết nối Blockchain với bất kỳ API hiện có nào, cho phép thanh toán bằng mạng thanh toán truyền thống từ Blockchain và sẽ cho phép kết nối giữa các hợp đồng thông minh và các blockchain khác.

Hoặc đối với các sàn giao dịch tập trung hiện nay cần oracle để đảm bảo tỷ giá hối đoái thả nổi cho thị trường OTC. Hay các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) cần oracle để đảm bảo tỷ lệ thế chấp và thanh khoản trên nền tảng cho vay và cho vay một cách công bằng chính xác nhất.

Vấn đề của Oracle

Trong phần lớn trường hợp, dữ liệu do oracle cung cấp thường được đưa trực tiếp vào các hợp đồng thông minh. Theo đó, nếu oracle bị tấn công, các hợp đồng thông minh sử dụng dữ liệu của nó cũng sẽ gặp vấn đề. 

Theo đó, nếu hacker cố ý tấn công vào oracle để sửa đổi hoặc làm sai lệch dữ liệu thì bản thân dự án sử dụng dữ liệu đó hoặc người dùng có thể bị thiệt hại.

Ví dụ: Chủ sở hữu nguồn cấp dữ liệu của oracle có thể cung cấp dữ liệu không chính xác để gây sai lệch các hợp đồng thông minh có lợi cho chủ sở hữu nguồn cấp dữ liệu. Ngoài ra, ai đó có thể hack nguồn cấp dữ liệu để thay đổi dữ liệu có lợi cho họ.

Trước đây, từng có vụ hack diễn ra khiến giá token sụt giảm nghiêm trọng. Tuy vậy, oracle chưa cập nhật dữ liệu về giá kịp thời đến các dApp liên quan, khiến nhiều cá nhân trục lợi từ sự chênh lệch giá này.

Chính vì thế, oracle là nhân tố quan trọng thúc đẩy sự phát triển của DeFi cũng như đóng vị trí rất quan trọng đối với blockchain và các hợp đồng thông minh. 

• Oracle là nguồn cung cấp dữ liệu cho các hợp đồng thông minh
• Nâng cao độ tin cậy và chính xác của dữ liệu.

Ứng dụng của Oracle trong blockchain

Các nhà phát triển hợp đồng thông minh sử dụng oracle để xây dựng các ứng dụng phi tập trung tiên tiến hơn với nhiều trường hợp sử dụng blockchain hơn. Dưới đây là 3 trường hợp sử dụng được áp dụng nhiều nhất:

Tài chính phi tập trung (DeFi)

Hệ sinh thái tài chính phi tập trung (DeFi) yêu cầu các hệ thống truy cập dữ liệu tài chính về tài sản và thị trường. 

Chẳng hạn các ứng dụng cho vay phi tập trung sử dụng các dữ liệu về giá của oracle để xác định khả năng vay của người dùng và kiểm tra xem các vị thế của họ có thể bị thanh lý hay không. 

Tương tự, các nền tảng tài sản tổng hợp (loại hình phái sinh mới) sử dụng dữ liệu về giá của oracle để cố định giá trị của token với tài sản trong thế giới thực. Các nhà tạo lập thị trường tự động (AMM) sử dụng dữ liệu do oracle cung cấp để giúp tập trung thanh khoản ở mức giá thị trường (hiện tại) để cải thiện hiệu quả sử dụng vốn.

Dynamic NFT hoặc Gaming

Dynamic NFT là NFT có thể thay đổi dựa trên các điều kiện bên ngoài. Dưới tác nhân kích hoạt là hợp đồng thông minh on-chain, phạm vi thay đổi sẽ bao gồm tất cả các thay đổi trong siêu dữ liệu của NFT. 

Quá trình này được thực hiện bằng cách tích hợp các lệnh thay đổi tự động vào hợp đồng thông minh của NFT. Thông qua đó, hợp đồng này sẽ định hướng cho NFT về thời điểm và cách thức siêu dữ liệu của nó cần thay đổi.

Bên cạnh các quy tắc được thiết lập sẵn trên hợp đồng thông minh cho quá trình thích nghi và tương tác với dữ liệu bên ngoài, Dynamic NFT cần liên kết với giao thức oracle phi tập trung nhằm thu thập và đưa data off-chain lên hợp đồng thông minh để thực hiện các thay đổi cần thiết.

Bảo hiểm

Hợp đồng thông minh bảo hiểm sử dụng dữ liệu oracle cung cấp để xác minh các sự kiện có thể bảo hiểm trong quá trình xử lý yêu cầu, mở ra quyền truy cập vào các cảm biến vật lý, API web, hình ảnh vệ tinh và dữ liệu pháp lý. 

Oracles đầu ra cũng có thể cung cấp các hợp đồng thông minh bảo hiểm để thực hiện thanh toán cho các yêu cầu bằng cách sử dụng các blockchain khác hoặc mạng thanh toán truyền thống.

Những giao thức Oracle phổ biến nhất

Theo Coin98 Analytics, biểu đồ dưới đây thể hiện đối tác của các giao thức Oracle tính đến tháng 7/2022. Top 3 giao thức Oracle phát triển nhất là:

• LINK với hơn 1,485 đối tác
• BRY với hơn 179 đối tác
• BAND với hơn 80 đối tác

Theo đó, độc giả có thể nhận thấy khoảng cách khá xa của Chainlink với các dự án còn lại khá xa. 

Chainlink (LINK)

Khi nói đến mảng Oracle, Chainlink có lẽ là giao thức nổi bật nhất. Được thành lập vào năm 2017, Chainlink đã trở thành dự án Oracle hàng đầu trên thị trường, bỏ xa các đối thủ cạnh tranh. 

Năm 2021 vừa qua có lẽ là một năm tăng trưởng theo cấp số nhân đối với Chainlink, với việc tăng tốc áp dụng các dịch vụ chính để mở rộng khả năng của các hợp đồng thông minh kết hợp trên nền kinh tế blockchain. 

Đầu tháng 11/2021, tổng giá trị tài sản được đảm bảo (TVS) trên Chainlink đã vượt qua 75 tỷ USD, bỏ xa các đối thủ cạnh tranh. Điều này đã giúp mạng Chainlink trở thành một trong những hình thức đảm bảo giá trị nhất của sự đồng thuận phi tập trung trên hành tinh.

Đến tháng 11/2022, tổng giá trị tài sản được đảm bảo trên Chainlink đã giảm gần 85%, về mức 11.84 tỷ USD. Tuy vậy, TVS của Chainlink vẫn chiếm 46.44% tất cả dự án oracle.

Berry Data (BRY) 

Berry Data là oracle minh bạch, hoạt động trên Binance Smart Chain (BSC). Berry Data cung cấp cơ sở hạ tầng cần thiết cho các ứng dụng phi tập trung để truy vấn dữ liệu off-chain.

Đây là nơi các bên có thể yêu cầu giá trị dữ liệu off-chain và các thợ đào có thể cạnh tranh để thêm giá trị này vào ngân hàng dữ liệu trực tuyến. Token BRY của dự án chưa được list trên các sàn giao dịch lớn như Binance, Huobi hay FTX. Để mua bán, người dùng có thể giao dịch BRY trên PancakeSwap.

Band Protocol (BAND)

Band Protocol là nền tảng oracle cross-chain có thể lấy dữ liệu trong thế giới thực và cung cấp dữ liệu đó cho các ứng dụng on-chain. 

Ban đầu Band Protocol được khởi chạy trên Ethereum (9/2019). Sau 9 tháng hoạt động, dự án này đã chuyển sang blockchain của Cosmos với việc phát hành Band Protocol 2.0. 

Giao thức mới được xây dựng trên BandChain bằng cách sử dụng Cosmos SDK. Các node oracle trên BandChain không chỉ chuyển tiếp dữ liệu mà còn tham gia vào quá trình sản xuất/xác nhận các block.

Tổng kết

Hợp đồng thông minh có tiềm năng xác định lại các giao dịch kinh doanh và các văn bản pháp lý bằng cách cung cấp một môi trường không tin cậy để chúng hoạt động. Còn oracle có thể đưa dữ liệu trong thế giới thực vào các tài liệu này và giúp cho chúng hoạt động liền mạnh.

Oracle là thành phần không thể thiếu trong không gian DeFi. Dù vậy, các dự án oracle đến nay vẫn chưa thật sự bùng nổ. Mùa downtrend kéo dài khiến token của các dự án tiềm năng như LINK, BAND,... đều sụt giảm nghiêm trọng. 

Trong thời gian tới, khi thị trường phục hồi, các token thuộc mảng oracle có thể tăng trưởng, trở về đúng giá trị thật của chúng.

Như vậy, với những thông tin trên độc giả đã hiểu được Oracle là gì cũng như tầm quan trọng của oracle trong blockchain. Với những thông tin mà MarginATM chia sẻ, mong rằng sẽ giúp ích cho độc giả trong hành trình đầu tư nhé! Nếu có bất kỳ thắc mắc, độc giả có thể để lại bình luận dưới bài viết, đội ngũ MarginATM sẽ phản hồi sớm nhất có thể.

Tìm hiểu thêm Sidechain là gì? Giải pháp quy mô mở rộng blockchain.