Tâm lý trader - Kiểm soát tâm lý giao dịch tiền điện tử
Tâm lý giao dịch là gì?
Tâm lý giao dịch là một thuật ngữ chỉ tất cả những cảm xúc của một trader khi tham gia giao dịch trên thị trường. Những cảm xúc mà các trader gặp phải có thể là cảm xúc tiêu cực hay cảm xúc tích cực.
Thực tế cho thấy rằng các trader thường gặp cảm xúc theo chiều hướng tiêu cực nhiều hơn là tích cực. Mỗi loại cảm xúc đều sẽ chi phối đến hành động giao dịch của trader đó.
Tại sao nên kiểm soát tâm lý giao dịch?
Hầu như ai tham gia vào thị trường cũng biết rằng “mình cần kiểm soát tâm lý giao dịch” và tầm quan trọng của nó. Nhưng biết là một chuyện, làm được hay không lại là chuyện khác.
Hầu như anh em đều bị chi phối bởi cảm xúc và đánh mất đi lý trí trong từng thao tác lệnh. Chúng ta thường nghĩ rằng mình sẽ không bị ảnh hưởng bởi cảm xúc và tâm lý. Nhưng hãy thử kiểm tra vài đặc điểm sau để xem chúng ta thường mắc phải những gì nhé:
- Stoploss (SL) 50%, giá sắp chạm SL thì dời thành 75%.
- Vào lệnh âm lâu, đến lúc lệnh xanh thì lo cắt và sau đó giá chạy đến điểm Take Profit (TP).
- Canh entry vào lệnh, giá tới entry thì không dám vào, đến khi giá chạy gần đến TP thì vào lệnh fomo.
Đây chỉ là một trong nhiều hành động bị cảm xúc chi phối của anh em khiến anh em quyết định sai lầm trong giao dịch.
Vậy hôm nay mình sẽ đưa ra những cách để anh em kiểm soát tâm lý thật tốt trước khi giao dịch. Và nếu cần, hãy ghi những điều dưới đây vào giấy note và dán thẳng vào màn hình nhé!
10 cách để kiểm soát tâm lý giao dịch trong thị trường Crypto
1. Không nhìn vào ví tiền của người khác!
Nhìn vào ví tiền của người khác là một hành động không nên! Vì sao?
Ví dụ anh em đang có vốn 1 đồng, nhưng lại nhìn vào những trader đang có số vốn đến 100 đồng ~ 10,000 đồng để rồi bắt trước cách chơi của họ. Đến khi bản thân thua lỗ & người ta có lời thì bắt đầu sinh ra tâm lý chán nản, mất tự tin trong đầu tư.
Mỗi người có một khẩu vị đầu tư khác nhau, chiến lược & số vốn khác nhau và tất nhiên là dẫn đến lợi nhuận cũng sẽ khác nhau. Không thể so sánh và tự tạo áp lực vô hình lên chính mình như vậy được.
⇒ Kết luận: Không bao giờ nhìn vào ví tiền của người khác!
2. Nguồn vốn dùng để đầu tư
Nguồn vốn để đầu tư là 1 trong những yếu điểm ảnh hưởng rất lớn vào quyết định giao dịch của anh em.
Anh em hãy tưởng tượng và so sánh ví dụ sau:
- A trade trong hoàn cảnh đang nợ nần và PHẢI kiếm ra tiền từ trade để trả nợ.
- B trade bằng vốn hiện có và phải kiếm tiền từ trade để chi trả các chi phí sinh hoạt.
- C trade bằng vốn hiện có và có thêm một công việc chính, lương công việc này đủ chi trả chi phí sinh hoạt.
Anh em xem xét 3 trường A B C thì cũng có thể biết được rằng áp lực của C là nhỏ nhất và áp lực của A là cực kỳ lớn khi đầu tư.
Áp lực này sẽ ảnh hưởng đến tâm lý và làm cho anh em có những quyết định rất sai lầm. Và “Mọi sai lầm đều phải trả giá bằng tiền” trong thị trường này.
Vậy tại sao anh em không chủ động giảm tối đa áp lực để củng cố tâm lý trade thật ổn định và không để nó ảnh hưởng đến việc trade của chúng ta?
⇒ Kết luận: Phải dùng vốn TỰ CÓ và NHÀN RỖI của bản thân để dùng vào việc đầu tư, KHÔNG BAO GIỜ được vay tiền để trade - TUYỆT ĐỐI KHÔNG!
3. Xác định số vốn dùng để trade
Phải phân biệt riêng vốn NHÀN RỖI và VỐN DỰ PHÒNG theo tỉ lệ rõ ràng.
Vốn dự phòng là vốn anh em không bao giờ được đụng vào để đầu tư. Số vốn này sẽ được dùng để phòng cho các tình huống bất chợt xảy ra rủi ro trong cuộc sống của anh em.
Một khi đã có kế hoạch và xác định rõ ràng số dùng để đầu tư nhưng vẫn có vốn dự phòng thì tâm lý của anh em sẽ thoải mái hơn rất nhiều.
⇒ Kết luận: Phải xác định rõ số vốn sẽ dùng để đầu tư, xác định tâm lý rằng số vốn này có thể "mất" mà không ảnh hưởng đến đời sống của mình.
4. Không đặt mục tiêu thiếu thực tế!
"Mình sẽ sống bằng nghề trader fulltime"!!
Theo quan điểm cá nhân, Margin chỉ là một công cụ cho anh em tăng thêm thu nhập chứ không thể nào là một kênh đầu tư kiếm được lợi nhuận chính.
Thật ra cũng có một vài anh em trader fulltime mà mình biết đến đang kiếm tiền 100% từ Margin nhưng số lượng đó cũng cực kỳ ít! Hầu hết các trader đều thua lỗ trong mảng này.
Nếu anh em đang nhìn vào 1 trader crypto nào đó kiếm được lợi nhuận khủng và đặt niềm tin rằng khi mình bước vào nghề này cũng sẽ kiếm được lợi nhuận tương đương thì hay ngừng lại ngay! Mọi kênh đầu tư lợi nhuận cao sẽ đi cùng với rủi ro cao, xin anh em hãy nhớ điều này.
Và khi anh em đã bắt đầu giao dịch bằng “nhu cầu kiếm tiền” thì anh em sẽ dễ bị ảnh hưởng tâm lý và ra những quyết định sai lầm.
=> Kết luận: Hãy đặt cho mình những mục tiêu nhỏ và đạt được nó, khi đó mới đặt những mục tiêu lợi nhuận to lớn hơn!
Đọc thêm: Margin và thông tin chi tiết về Margin Trading.
5. Nghĩ thị trường này quá đơn giản và dễ kiếm tiền
Trong mảng trading crypto, cộng đồng hay nói vui với nhau về "trade tâm linh". Đó là một cảm giác thị trường sắp pump/ dump rồi đánh long/ short mà không cần đến bất kì một phương pháp phân tích kỹ thuật nào hết.
Thường anh em mới tham gia thị trường những ngày đầu rất "máu chiến" và đương nhiên 100% sau đó mất sạch. Anh em đã quá hưng phấn và tự cao, để rồi bị thị trường giết một cách gọn gàng.
Trước khi tham gia vào bất cứ mảng nào đó, không chỉ Crypto nói riêng, hãy trang bị cho mình đầy đủ kiến thức vững vàng. Trước mắt là để không bị mất tài sản một cách nhanh chóng.
=> Kết luận: Nghề nào cũng cần phải học!
6. Hạn chế giao dịch khi có chuỗi lệnh Thắng hoặc Thua!
Tham lam
Anh em rất hay có 1 đòi ăn tiếp 2 3, đang long xanh lệnh LINK token lại nhảy tiếp vào long ADA token mà không hề hiểu rằng chỉ cần 1 cái râu 500 - 1000 giá BTC cũng đủ đóng sạch lệnh của anh em.
Hãy nhớ rõ câu này: “Thà lau nước miếng còn hơn lau nước mắt”. Thà tiếc vì không ăn được tiền còn hơn là tiếc vì mình đã “dại dột” như thế nào.
Những con lợn luôn được dành để làm thịt, trong thị trường này chỉ có “Bò” và “Gấu” chứ không hề tồn tại “Lợn” nha anh em. Đừng để bản thân thành buổi ăn của một ai đó.
Hưng phấn
Hầu như sự tự tin đạt đỉnh điểm khi anh em đạt được một chuỗi thắng đầy mơ ước và khiến cho anh em có những cái nhìn chủ quan, xem thường thị trường.
Với thái độ giao dịch như thế, chỉ cần 1 cái bẫy nhỏ cũng đủ cho anh em gãy. Khi đó anh em lại tự tin mình gỡ được và càng xa lầy để rồi mất sạch lợi nhuận mình khó khăn kiếm được một cách nhanh chóng.
Cay cú và “trả thù”
Với cái tôi quá lớn của anh em, anh em sẽ lại đòi ăn thua thị trường một cách mơ hồ, như trứng chọi đá. Khi anh em bị thua một lệnh, anh em lại có xu hướng tăng Volume lên để vừa gỡ được lệnh đã thua và còn tạo thêm được lợi nhuận.
Anh em nhắm vốn của anh em đủ để nhồi kiểu đó không? Mở bàn cờ lên, anh em thử bỏ gấp đôi hạt gạo ở ô trước cho ô tiếp theo, ô đầu tiên là 1 hạt, anh em sẽ trải được 1 lớp 5cm gạo trên toàn bề mặt trái đất đấy. Hãy hơn thua nhau với bản thân chứ đừng hơn thua nhau với thị trường.
=> Kết luận: Cảm xúc chen lấn át sẽ dễ khiến hành động sai lầm.
Đọc thêm: Tâm trạng như thế nào mới giao dịch hiệu quả?
7. Không giao dịch một cách vô kỷ luật
Anh em chúng ta rất hay có kiểu dạng ngứa tay thì rất thích ra vào lệnh với suy nghĩ là cứ vào lệnh là sẽ kiếm ra được tiền.
Chúng ta phải có setup riêng hoặc phải đánh theo chỉ dẫn của người có kinh nghiệm, đừng có suy nghĩ giá lâu quá không tới entry nên giờ vào trước một lệnh “Không chừng lại win". Thế thì toang anh em ạ.
Chúng ta trade chứ chúng ta không đánh bạc, ranh giới giữa 2 khái niệm này khác nhau chỉ duy nhất ở chữ “tâm lý". Kể cả đánh bạc mà có setup bài bản thì anh em cũng đang kiếm tiền chứ anh em đang không là con bạc.
=> Kết luận: Không giao dịch một cách vô kỷ luật.
8. Đừng dán mắt vào màn hình
Đây là một trong những hành động cực xấu của trader mới lần những trader lâu năm, nó ảnh hưởng tâm lý lớn đến tâm lý anh em trong giao dịch.
Anh em rất có thói quen nhìn mãi vào màn hình khi đã vào 1 lệnh và bị cuốn theo những cây nến xanh đỏ. Đương nhiên vẫn sẽ có quyết định sai lầm khi cứ bị hù dọa bởi chart biến thiên liên tục.
Có cả những anh em dời TP hoặc SL hợp lý giúp lệnh thắng tốt hơn vài lần nhưng thật sự xin lỗi anh em, may mắn không theo anh em mãi được.
Nếu anh em không phải là người giao dịch theo trường phái đọc nến, anh em nên tắt màn hình khi đã cài TP và SL. Cả khi anh em nhìn nến xanh đỏ liên tục anh em cũng chẳng phải thầy phép mà phán đoán được tương lai.
Có những trường hợp anh em dày kinh nghiệm đọc nến cũng bị thị trường vả khi xuất hiện những cây nến giả xu hướng.
=> Kết luận: 1 là TP, 2 là SL nếu anh em không phải thầy phép phán đoán tương lai!
Tìm hiểu cách đọc biểu đồ nến và cách áp dụng tại đây.
9. Tối ưu kiến thức và tạo ra một setup hiệu quả
So ra vấn đề này dính đến phân tích kỹ thuật hơn so với tâm lý chứ anh em nhỉ? Nhưng không hề đúng, khi anh em có một setup trade nó sẽ giúp anh em cảm thấy được an tâm và thoải mái hơn khi vào lệnh. Hợp lý đúng không?
Cũng giống như việc anh em chạy xe ở một tốc độ bình thường, tâm lý anh em rất thoải mái và an tâm hơn việc anh em chạy hơn tốc độ bình thường mà anh em hay chạy.
Setup không bao giờ hình thành một cách đơn giản mà phải trải qua một thời gian học - hình thành - đưa vào thực tế và chỉnh sửa những khuyết điểm. Mỗi anh em nên có 1 quyển sổ tay ghi chép giao dịch theo SETUP để có thể tìm ra được tại sao lệnh 1 lại TP mà lệnh 2 lại SL.
=> Kết luận: Setup tốt giúp anh em có một tâm lý thoải mái khi vào lệnh!
10. Quản lý vốn thông minh
Anh em sẽ cảm thấy như thế nào nếu thua $50? Rõ là chúng ta không thể có câu trả lời giống nhau cho câu hỏi này. Với một tài khoản $500 thì anh em sẽ áp lực hơn so với một tài khoản $2000.
Một áp lực lớn cho lệnh tiếp theo nếu anh em thua lệnh trước quá lớn so với tài khoản của bản thân. Hãy điều chỉnh Volume hợp lý và giới hạn mức thua lỗ trong phạm vi cho phép, không chừng anh em chẳng thèm quan tâm lệnh đã TP lúc nào chẳng hay.
Ở bài tiếp theo, mình sẽ hướng dẫn chi tiết hơn về phần quản lý vốn này, anh em hãy theo dõi và hãy đọc thật kỹ nhé.
=> Kết luận: Hãy quản lý vốn chặt chẽ và logic để tâm lý giao dịch anh em được thoải mái.
Tìm hiểu thêm: