5 “Bài học Vàng" trong đầu tư Crypto mà người mới nên biết

“Hãy sợ hãi khi người khác tham lam" - Có lẽ đây là câu nói mình được nghe rất nhiều nhưng mãi cho tới sau này mình mới ngẫm ra và thực hiện được triết lý đó từ cụ Warren Buffett. Đó cũng là bài học đắt giá nhất của mình khi tham gia vào Crypto, còn anh em thì sao?

Chào mọi người, mình là Emma. Hôm nay Emma lại trở lại với chủ đề chia sẻ tất tần tật về Crypto dành cho người mới, được đúc rút từ chính hành trình của mình. Kiến thức - Kinh nghiệm Emma đều đã từng chia sẻ qua, chủ đề hôm nay sẽ tiến tới là những bài học mà Emma đã học được trong quá trình đầu tư Crypto mà chắc chắn anh em người mới cần phải biết.

Những chia sẻ này được rút từ góc nhìn kinh nghiệm cá nhân, hoàn toàn không phải lời khuyên đầu tư tài chính dành cho anh em, anh em lưu ý cho Emma nhé.

You don’t know what you don't know

Bài học đầu đời mình muốn gửi gắm tới các bạn newbies đang rất tò mò về crypto ngoài kia, đó là hãy nhớ rằng: Bạn không biết những gì mà bạn không biết - You don't know what you don't know. Do đó hãy cố gắng biết những gì mà bạn không biết.

Câu này có nghĩa là gì? Đây là câu nói nổi tiếng với ý nghĩa nhắc nhở chúng ta rằng kiến thức là vô tận, đừng bao giờ tự tin rằng bạn đã khám phá hết nó, ở trong Crypto cũng vậy, có rất nhiều thứ để bạn học và cập nhật mỗi ngày.

Hầu hết các bạn mới vào thị trường đều chưa thể biết hết về Crypto. Có thể bạn được nghe về công nghệ Blockchain, về sự phi tập trung và minh bạch mà Bitcoin có nhưng chắc chắn bạn không thể hiểu ngay hết được những tính chất của thị trường này đâu. Mình cũng như vậy thôi.

Có thể bạn học và biết nhiều về các lĩnh vực trong cuộc sống, nhưng có một sự thật là bạn có thể không biết rằng những kiến thức bạn biết đạt đến mức nào, cũng như có điều gì mà bạn chưa biết tới. Và với những kiến thức ít ỏi về thị trường thì sẽ rất khó để bạn đưa ra quyết định đầu tư đúng đắn.

Trong thị trường này, không ai có thể giỏi hết tất cả mọi lĩnh vực, ví dụ như biết DeFi nhưng chưa chắc đã tường tận về GameFi. Sau khi tìm hiểu sâu vào Crypto, mình phải thốt lên rằng nó quá lớn để học và hiểu trong vài tháng, thậm chí tính bằng năm đối với những bạn không làm việc trong công ty Crypto giống mình. Chưa kể thị trường đi rất nhanh, trend đến, trend đi chỉ trong chốc lát. Chỉ cần lơ là vài ngày, vài tuần thôi là bạn đã thấy mình trở nên “tối cổ" rồi.

Hàng ngày có hàng chục giao thức ra đời, hàng trăm cập nhật ứng dụng mới, hàng nghìn tính năng được bổ sung, bạn có tự tin rằng mình có thể hiểu và biết cách vận hành, sử dụng của các giao thức đó không? Riêng mình thì không. 

Vậy nếu không duy trì trạng thái sẵn sàng “cập nhật mới" mỗi ngày thì sẽ rất khó để bạn bắt kịp với nhịp thị trường.

Có lẽ đặc điểm này chính là lý do khiến cho chúng ta cảm thấy người trẻ đầu tư Crypto sẽ tốt và nhanh hơn người già. Bởi người trẻ luôn mang trong mình một tinh thần ham học hỏi, sẵn sàng tiếp thu và hơn hết là sự nhanh nhạy của lứa tuổi. Đầu tư Crypto là phải nhạy, phải dẫn thân và đôi khi là mạo hiểm.

Vậy nên, khi chúng ta không biết những gì chúng ta không biết, hãy cố gắng xác định được chúng ta không biết cái gì và chúng ta biết cái gì. Việc xác định chúng ta không biết cái gì đôi khi còn quan trọng hơn là biết rằng chúng ta đã biết cái gì. Khi đã biết mình không biết cái gì thì mới có cách để học và bổ sung vào lỗ hổng đó. (chỗ này hơi rối nhưng hãy cố gắng hiểu nó nhé ^^)

Hãy sợ hãi khi người khác tham lam

Huyền thoại đầu tư Warren Buffett đã đưa ra triết lý đầu tư vô cùng phổ biến: “Hãy sợ hãi khi người khác tham lam và hãy tham lam khi người khác sợ hãi”. Mình đã nghe rất nhiều nói câu này nhưng mãi tới sau này mới có thể ngẫm và vận dụng nó trong đầu tư.

Và bài học hiệu quả nhất với mình cho tới thời điểm hiện tại, đó là: “Hãy sợ hãi khi người khác tham lam".

Tại sao vậy? 

Sự phổ biến của Crypto đang ngày càng lớn dần lên, đồng nghĩa với việc kéo theo rất nhiều người vào thị trường. Đa phần họ đều vì tò mò, ham giàu nhanh và bị FOMO khi nhìn các nhà đầu tư thành công khác.

Đây là tâm lý nguy hiểm nhất với người mới mà mình cũng không biết vì sao mà hầu hết mọi người đều mắc phải, đây cũng chính là lý do khiến họ thất bại, mất tiền oan, kể cả mình trước đây cũng thế.

Ở lâu trong thị trường mình mới nhận ra, lúc mà thị trường FOMO nhất, ngay cả bác tài xế hay cô bán bánh mì cũng bắt đầu bàn luận về Bitcoin, Crypto thì đó là lúc cá voi xả hàng, chốt lời. Cũng chính là lúc bạn phải thoát ra khỏi đó nếu không muốn làm thanh khoản cho người khác.

Nhắc tới đây mình lại nhớ câu chuyện mùa Bull Run tháng 3/2021, lúc đó thị trường Crypto đang vô cùng hưng phấn. Nhất là các nhà đầu tư từ năm 2019 - 2020 họ đều đổi vị thế rất nhanh, triệu phú từ Crypto mọc lên như nấm. Thời điểm đó trên thị trường đang có trend NFT và nhất là memecoin và shitcoin.

Dòng tiền đổ vào thị trường mạnh nhờ các trend này và đa phần đều là người mới. Lúc đó mình bắt đầu thấy một số người bạn đăng Story trên Facebook và khoe đầu tư mấy chục đô, vài trăm đô thu về lợi nhuận X10, X20 chỉ sau 1 đêm từ đồng coin động vật là AquaGoat (đồng này tăng do Mark Zuckerberg nhắc tới con pet của ông là một chú dê với tên gọi là Bitcoin).

Rồi một vài người vào hỏi mình là giờ có nên mua Dogecoin, Shiba Inu hay AquaGoat nữa hay không. Từ trước tời nay quan điểm của mình là không đem ra bất kỳ lời khuyên đầu tư nào, mình chỉ nhắc nhẹ một câu là “cẩn thận đu đỉnh không có ngày về bờ”.

Lúc đó mình chỉ khuyên như thế vì mình biết tâm lý người mới rất tham lam, họ rất dễ trở thành thanh khoản cho người khác vì sự tham lam đó. Vậy mà tới tháng 4/2021, sau đó vài chục ngày thôi, thị trường bất ngờ sập một mạch. Bitcoin từ đỉnh $64,000 về còn $28,000, giá trị mất hết hơn 50% và altcoin top, altcoin tiềm năng gần như là xơ xác tàn tạ, huống hồ gì là đám shitcoin.

Cú sập đó trở thành cú shock đầu đời cho rất nhiều nhà đầu tư non trẻ, có người rời bỏ thị trường luôn, có người vẫn ở lại vì không nỡ bỏ tài khoản chia 10, xẻ 7 của mình. Ngay cả tài khoản của mình cũng không tránh khỏi cú shock đó mặc dù toàn coin top và altcoin tiềm năng.

Sau đó mình mới thực sự thấm câu nói của cụ Warren Buffett ở trên và rút ra được rằng: Lúc thị trường trở nên tham lam, FOMO, nhiều người mới ở mọi ngóc ngách dẫn thân vào tìm hiểu đầu tư thì đó là lúc để mình chốt lời.

Bài học này đã một lần nữa được chứng minh vào thời điểm tháng 9/2021, chính xác hơn là ngày 8/9/2021. Thời điểm này có một sự kiện lịch sử đối với Crypto, đó là El Salvador chính thức trở thành quốc gia đầu tiên hợp pháp hoá Bitcoin như một loại tiền tệ.

Đây được xem là tin vui, báo chí truyền thông đưa tin rất nhiều trên các phương tiện đại chúng khiến cho càng ngày càng nhiều người biết tới hơn. Nhưng, điều bất ngờ không ai nghĩ tới là Bitcoin đã sập mạnh hơn 10% chỉ trong vài giờ ngay ngày sau đó.

Nhiều người nói rằng cá voi Bitcoin đã chọn thời điểm chốt lời là lúc El Salvador hợp pháp hoá Bitcoin, cũng là lúc nhiều người biết và FOMO đồng tiền này.

Như vậy bài học ở đây là “Hãy sợ hãi khi người khác tham lam". Vậy làm thế nào để vận dụng nó tốt nhất? Không phải điều gì cao siêu, hãy nhớ giúp mình 2 điểm chính: Không FOMO và tập kỷ luật với khoản đầu tư của mình.

FOMO thì có lẽ bạn đã nghe nhiều, đó là đừng chạy đua mua đồng Coin khi giá nó đã tăng và thấy người khác ăn nhiều. Còn tính kỷ luật thì tập như thế nào đây? Đó là bạn hãy chịu trách nhiệm với quyết định đầu tư của mình là thứ nhất, thứ 2 là kỷ luật ở điểm chốt lời, dừng lỗ ở bất kỳ khoản đầu tư nào.

Ví dụ: Bạn kỳ vọng đồng Coin này tăng trưởng x2 so với giá bạn mua thì khi nó x2, hãy cân nhắc chốt lời. Nếu còn kỳ vọng giá tăng thì ít nhất cũng cân nhắc đến việc chốt gốc và hold phần lãi để an toàn nhất.

Ngược lại với dừng lỗ cũng thế, khi nó đã giảm quá sâu thì chốt cũng không được, bán cũng không xong. Do đó đặt điểm dừng lỗ từ đầu sẽ phần nào giúp bạn giảm thiểu rủi ro khi gặp những cú Crash mạnh.

Như vậy đấy, để rút ra bài học này mình đã trải qua không ít những lần BTC Crash và tài khoản bị chia, thậm chí có những Coin vẫn còn ở đáy rất lâu sau mới hồi phục, mình cũng từng phải cắt lỗ. Đó là bài học bằng tiền, do đó những bạn là người mới hãy ghi nhớ điều này để giảm thiểu tối đa rủi ro cho mình nhé.

Xem thêm FOMO là gì? 5 Cách vượt qua bẫy tâm lý FOMO hiệu quả.

Đừng để tất cả trứng trong cùng một giỏ

Nếu bạn là người ít nhiều biết về tài chính trước khi bước vào Crypto thì chắc hẳn đã nghe qua câu nói này, cũng là triết lý đầu tư vô cùng nổi tiếng của cụ Warren Buffett: Đừng bao giờ để tất cả trứng trong cùng một giỏ.

Với những bạn chưa hiểu thì mình sẽ giải thích một chút ở đây. Trứng ở đây được ví như các khoản đầu tư, giỏ ý chỉ lĩnh vực hay sản phẩm mà bạn muốn đầu tư. Như vậy câu nói này ý chỉ rằng trong đầu tư, đừng bao giờ sử dụng toàn bộ vốn (trứng) vào một chỗ, giống như để tất cả trứng vào một giỏ vậy. Nó sẽ khiến bạn phụ thuộc vào một thứ và đặc biệt là vô cùng rủi ro đối với vốn của bạn nếu khoản đầu tư (trứng) có vấn đề.

“Không bỏ tất cả trứng trong cùng một giỏ” được ứng dụng nhiều trong đầu tư nói chung. Đây là bài học về việc đa dạng hoá các khoản đầu tư để giảm thiểu rủi ro.

Ví dụ: Nếu bạn có một số vốn nhất định bạn có thể dùng nó để đầu tư vào Chứng khoán, Crypto và một phần dành cho Vàng, Bất động sản, phần còn lại bỏ vào ngân hàng để nhận lãi suất.

Nếu thị trường tài chính như Chứng khoán, Crypto giảm thì vẫn còn chỗ trú chân là Vàng hay Bất động sản hay an toàn hơn là tiền gửi vào Ngân hàng.

Đầu tư để tiền đẻ ra tiền là đúng nhưng đừng bao giờ bỏ hết tất cả số tiền mình có vào một dự án, lĩnh vực mà bạn chưa hiểu rõ, còn mới mẻ, không chắc chắn, đặc biệt là thị trường biến động mạnh như Crypto.

Điều này vô cùng quan trọng mà phải đến sau này mình mới nhận ra. Sau này khi ứng dụng nó vào ngữ cảnh là thị trường Crypto mình cũng thấy nó rất đúng.

Trước đây, cứ mỗi lần nhận lương mình đều sẽ đổ vào mua coin. Lúc đó là lúc mình mới đi làm, cũng mới tham gia vào Crypto nên rất hy vọng khoản đầu tư có thể sớm có lãi. Hầu như mình sẽ không trữ stablecoin mà mình sẽ chuyển sang altcoin và hold.

Nếu bạn không muốn một ngày tài khoản tụt không phanh, tất cả các đồng coin bạn mua đều bị chia, bán không được mà mua tiếp cũng không có tiền mua thì đừng như mình ngày trước nhé.

Vậy làm cách nào để vận dụng triết lý đầu tư này hiệu quả nhất? => Đó chính là Phân bổ vốn.

Tới đây lại là bài học về phân bổ vốn hiệu quả. Chúng ta sẽ tính toán ngữ cảnh là trong thị trường Crypto, vậy trong Crypto chúng ta nên phân bổ như thế nào cho hiệu quả?

Không có công thức nào là chính xác về cách phân bổ vốn cả. Tuy nhiên sau đây là công thức của mình và mình thấy khá phù hợp với đại đa số anh em.

Với một số vốn nhất định, mình sẽ chia thành 3 phần theo tỷ lệ 4 : 4 : 3. Trong đó:

• 40% đầu tiên mình sẽ dành để mua Coin Top, Coin hệ sinh thái (Coin Top là Coin nằm trong Top 50 theo bảng xếp hạng vốn hoá, Coin hệ sinh thái là Coin làm về blockchain như: ETH, BNB, SOL, AVAX, ATOM,…)
• 40% tiếp theo mình phân bổ cho altcoin midcap (vốn hoá vừa) và lowcap (vốn hoá bé).
• 30% còn lại mình sẽ để dành cho stablecoin. Phần này hầu như mọi người không để ý nhiều nhưng lại rất quan trọng. Lúc thị trường giảm mạnh mà bạn chưa kịp bán số coin đang hold đi vì sợ lỗ, thì lúc này phần stablecoin đó sẽ được sử dụng để DCA hoặc chuẩn bị cho một vị thế đẹp hơn. Đó là chiến thuật đầu tư để tối đa hoá lợi nhuận và cơ hội cho bạn trên thị trường biến động mạnh và thường xuyên có những cú crash bất ngờ như Crypto.

Đó là công thức của mình, bạn đọc có thể tham khảo và thiết lập cho riêng bạn một công thức phù hợp nhất nhé.

Hãy bắt đầu với số vốn nhỏ nhất

Đã có không ít người thấy người khác đi lên từ Crypto, kiếm được hàng trăm nghìn đô, hàng triệu đô từ thị trường và từ đó ham làm giàu nhanh. Mỗi người đều sẽ chọn cách bắt đầu khác nhau, người thì đi chậm mà chắc từ những ngày đầu bằng những cơ hội kiếm tiền miễn phí. Bên cạnh đó cũng tồn tại không ít người lựa chọn bỏ số vốn lớn, thậm chí là vay mượn để đầu tư.

Không nói đâu xa, gần đây trên Tik Tok hay Facebook, những nền tảng mạng xã hội khá phổ biến của giới Crypto đã xuất hiện nhiều video chia sẻ về hành trình từ số vốn nhỏ như $100 lên $5,000.

Với vị trí là người quan sát, mình nhận thấy người xem vô cùng tò mò và có suy nghĩ rằng nếu đi từ $100 lên $5,000 được thì bắt đầu từ số vốn lớn hơn thì sẽ đạt được lợi nhuận cao hơn.

Điều này là hoàn toàn sai lầm bạn nhé. Những người chia sẻ hành trình đó là những người đã có kinh nghiệm nhiều trong thị trường Crypto. Và với số vốn nhỏ, $100 thì tâm lý khi đầu tư sẽ thoải mái hơn so với bỏ số vốn $10,000 hay $100,000 => Tâm lý đầu tư sẽ chi phối luôn cả quyết định đầu tư và mức lợi nhuận mà bạn có thể có.

Như mình có chia sẻ từ trước, mình cũng đã bắt đầu với Crypto bằng $500 phần thưởng airdrop miễn phí. Sau hơn 1 năm ở đây mình cũng có không ít lần trầy trật với hành trình này mặc dù cơ hội tiếp xúc với thị trường của mình nhiều hơn khi mình làm việc cho công ty Crypto. Spot, Futures, Margin, NFT, GameFi, Metaverse, DAO,... mình đều đã thử qua. Giờ nhìn lại đó là những kinh nghiệm quý giá mà chắc chắn rất có ích dành cho người mới.

Do đó, hãy là nhà đầu tư thông minh, bắt đầu với số vốn nhỏ nhất và có thể mất để có một tâm thế đầu tư tốt nhất. Đừng kỳ vọng quá cao khi bạn chưa biết nhiều về thị trường này, khi chưa đủ kiến thức thì bạn sẽ còn phải trả chi phí cơ hội nhiều để có kinh nghiệm trước khi có lợi nhuận.

Bạn không giỏi nhất cũng không phải người may mắn nhất

Đúng vậy. Ở đây có ai dám nhận rằng mình giỏi nhất và may mắn nhất chưa? Chắc chắn là sẽ có những thời điểm bạn vô cùng tự tin với chính mình, với quyết định của mình. Nhưng đừng để sự tự tin đó diễn ra một cách mù quáng khiến bạn chủ quan.

Ngày trước khi bắt đầu trade Futures, lúc đó kiến thức phân tích của mình cũng cơ bản, có biết nhưng không nhiều. Nhưng không hiểu sao mỗi lần mình phân tích để mua altcoin thì lệnh nào cũng ăn. Có một thời gian mình dính chuỗi ngày thắng và đã nghĩ kiếm tiền dễ với Futures cơ đấy.

Nhưng không, không có gì là dễ cả. Mình đã quá tự tin và sau đó là những ngày tháng dính chuỗi thua, mình gồng lỗ không giới hạn, đánh Cross và đòn bẩy không bao giờ dưới x20. Kết quả thì chắc chắn bạn cũng đoán ra thôi vì câu chuyện này không chỉ của riêng mình. Mình cháy tài khoản không ít lần, cả gốc và lãi tới mức mình tự thấy sợ hãi và muốn từ bỏ.

Cho tới sau này mình cũng chịu nhận ra sự chủ quan và tự tin quá đà đã khiến mình giống như con thiêu thân với Futures. Đó là bài học đắt giá mà mình học được, là sự thức tỉnh rằng mình không phải người tài giỏi nhất để khi nào cũng thắng.

Không chỉ riêng sự tự tin rằng mình tài giỏi, mà sự tự tin rằng mình may mắn cũng là sai lầm rất lớn khiến bạn phải trả giá bằng tiền.

Lại một câu chuyện nữa của mình, câu chuyện trả giá bằng tiền khi chủ quan rằng mình sẽ không là nạn nhân của xui xẻo. Đó là câu chuyện mất tiền vì sự chủ quan.

Mất tiền trong Crypto đã không còn câu chuyện gì lạ, nó diễn ra với tần suất thường xuyên và số tiền cũng không hề nhỏ gì. Tuy nhiên cho tới khi nó diễn ra với mình thì mình mới thực sự thức tỉnh và hiểu được cảm giác đó.

Cụ thể, mình thường sử dụng ví phi tập trung để lưu trữ Coin mà mình hold và tương tác một số ứng dụng phi tập trung. Rồi một ngày đầu năm 2022, mình thấy ví của mình gửi thông báo về rằng đã chuyển thành công Coin tới ví khác.

Sau đó mình mới vào kiểm tra thì nhận thấy Coin của mình lần lượt được chuyển đến một địa chỉ ví không xác định. Lúc đó mình mới biết là ví mình đã bị hack và kẻ gian đang dần chuyển tiền đi. Cảm giác nhìn tiền của mình lần lượt bị chuyển đi trong giây lát cực kỳ khó chịu, nó bất lực lắm các bạn.

Mình biết chuyện này nhiều người đã gặp phải mà mình chưa bao giờ nghĩ nó sẽ diễn ra với chính mình. Vì mình nghĩ rằng mình là người may mắn, làm sao mà rủi ro đó lại xảy ra với mình dễ như vậy được. (@@)

Nhưng khi nó xảy ra thì mình đã rút ra được bài học, đó là không được chủ quan dù là nhỏ nhất đối với tài sản Crypto của mình.

Để đảm bảo an toàn cho tài khoản Crypto, bạn hãy lưu ý một số điều sau:

• Hãy sử dụng một email, một số điện thoại riêng dành cho các tài khoản Crypto.
• Hãy sử dụng xác thực 2 lớp 2FA, hơi rắc rối nhưng rất cần thiết.
• Không kết nối ví vào các nền tảng không uy tín.
• Không truy cập link lạ.
• Chia coin ra nhiều ví, ví hold tuyệt đối không sử dụng để truy cập vào bất kỳ giao thức nào.

Hãy nhớ giùm mình, rủi ro chưa tới không phải là không tới. Chúng ta không đủ may mắn để tránh được nếu cứ tiếp tục chủ quan với tài sản của mình đâu bạn nhé.

Tìm hiểu thêm Làm thế nào để tham gia Crypto với số vốn 0 đồng?

Tổng kết

Hành trình gắn bó của mình với Crypto không quá dài, thời điểm mình tập trung 100% cho nó cũng tính là hơn 1 năm nhưng thời gian này mình đã học được rất nhiều bài học.

Có thể góc nhìn của mình chưa bao quát hết toàn bộ nhưng mình có thể tự tin rằng những bài học trên đây là cơ bản và cần thiết nhất đối với những bạn là người mới, những nhà đầu tư mà mình mong có thể giúp được ít nhiều để hành trình của các bạn bớt trầy trật hơn.

Từ một người mới non kinh nghiệm, hổng kiến thức mình đã đi được đến đây, coi như khởi đầu khá tốt và hành trình tới vẫn còn rất dài để mình trải nghiệm. Mình sẽ tiếp tục chia sẻ các trải nghiệm của mình gửi tới bạn đọc để chúng ta cùng nhau trưởng thành trong thị trường này nhé.

Chia sẻ hôm nay của mình đến đây thôi, nếu bạn đọc còn có thêm bài học nào khác thì đừng ngần ngại chia sẻ dưới bài viết để chúng ta cùng tham khảo, học hỏi và bàn luận nhé.